Chỉ có thể có một siêu sao ở Trung Quốc, và đó là Đảng Cộng sản.
THE DIPLOMAT by Zhuoran Li – December 17, 2021
Ba Sàm lược dịch
Đối với những người hâm mộ những ngôi sao nổi tiếng Trung Quốc, mùa hè năm 2021 là một mùa hè khắc nghiệt. Vào ngày 18 tháng 8, Kris Wu (Ngô Diệc Phàm), một nam diễn viên kiêm ca sĩ người Canada gốc Hoa, từng là thành viên của nhóm nhạc K-pop nổi tiếng Exo, đã bị bắt và bị buộc tội tấn công tình dục. Vài ngày sau, chính phủ phạt nữ diễn viên trẻ Trung Quốc Trịnh Sảng 299 triệu USD vì tội trốn thuế. Ngoài ra, vào cuối tháng 8, Triệu Vy, một trong những nữ diễn viên nổi tiếng nhất Trung Quốc kể từ cuối những năm 1990, đã biến mất. Chỉ qua một đêm, các tài khoản mạng xã hội, các trang web dành cho người hâm mộ cũng như các bộ phim và chương trình truyền hình của cô đều biến mất không dấu vết.
Đây không phải là những trường hợp riêng lẻ; những người nổi tiếng này đã bị cuốn vào một phong trào chính trị lớn hơn nhiều. Trong suốt mùa hè năm 2021, chính phủ Trung Quốc đã tuyên bố “một cuộc trấn áp cao độ” đối với những người nổi tiếng trên mạng. Chính phủ cáo buộc họ cổ vũ lối sống xa hoa và tạo ra sự hỗn loạn trên mạng. Khi có thêm bằng chứng, các học giả kết luận rằng việc đàn áp những người nổi tiếng là bước đầu tiên trong chiến dịch “thịnh vượng chung” mới của Tập Cận Bình.
Người nổi tiếng và Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đại diện cho hai nguồn động viên khác nhau, và sự khác biệt này dẫn đến mâu thuẫn giữa đảng và ngành giải trí.
Vận động quần chúng được gắn liền với bản sắc của ĐCSTQ; nó là “vũ khí bí mật” và con đường dẫn đến chiến thắng của đảng. Vận động quần chúng đóng một vai trò cơ bản trong chiến thắng của ĐCSTQ trong cuộc Nội chiến Trung Quốc.
Trong đại dịch COVID-19, chính phủ Trung Quốc đã phát động “cuộc chiến tranh nhân dân” chống lại COVID-19, thể hiện vai trò quan trọng của công tác vận động quần chúng trong việc ngăn chặn đại dịch của Trung Quốc.
Do đó, ĐCSTQ cẩn thận giữ cho mình là nguồn huy động lực lượng quần chúng duy nhất ở Trung Quốc và đè bẹp các nỗ lực vận động khác, chẳng hạn như các nhóm tôn giáo, phong trào lao động và xã hội dân sự.
Chính phủ Trung Quốc đã sử dụng những người nổi tiếng như một phần trong nỗ lực vận động quần chúng của mình. Một bài báo trên tờ Nhân dân Nhật báo giải thích rằng người hâm mộ của những người nổi tiếng sở hữu “sức mạnh huy động và sức mạnh tổ chức” to lớn. “Khi được sử dụng một cách tích cực,“ bài báo trên viết tiếp, “nó có thể giải phóng một lượng năng lượng tích cực không thể tưởng tượng được ”.
Do đó, chính phủ đặt những người nổi tiếng ở vị trí hàng đầu và trung tâm của quá trình vận động quần chúng và tuyển mộ họ để gửi thông điệp tuyên truyền đến nhóm dân số trẻ.
Hàng năm, những người nổi tiếng hát những bài hát yêu nước trong Dạ tiệc Lễ hội Mùa xuân của CCTV, chương trình truyền hình nổi tiếng nhất và có lẽ là quan trọng nhất của Trung Quốc, do đài truyền hình nhà nước tổ chức vào đêm Giao thừa.
“The Founding of An Army“, một bộ phim sản xuất năm 2017, kỷ niệm một trăm năm Quân đội Giải phóng Nhân dân, có sự tham gia của xiao xian rou, là những nhân vật nam đang nổi tiếng trong giới trẻ Trung Quốc, để thu hút khán giả nhỏ tuổi đến với rạp chiếu phim.
Trong suốt thời gian nổ ra phong trào biểu tình ở Hồng Kông năm 2019, những người nổi tiếng đã lên án những người biểu tình ở Hồng Kông và truyền tải thông điệp yêu nước đến người hâm mộ của họ. Những người hâm mộ thậm chí còn thần tượng nhà nước Trung Quốc, gọi nó là Brother China, và biến nó trở thành nhân vật nổi tiếng có ảnh hưởng nhất trên internet.
Tuy nhiên, những người nổi tiếng không chỉ đơn thuần là những người lính tinh nhuệ trong bộ máy tuyên truyền của ĐCSTQ. Những người nổi tiếng trở thành kẻ thách thức tiềm năng độc quyền vận động quần chúng của đảng khi họ trở nên tích cực trong việc gây ảnh hưởng đến dư luận ngoài tầm kiểm soát của chính phủ.
Vào năm 2013, một số nữ diễn viên nổi tiếng của Trung Quốc đã sử dụng nền tảng mạng xã hội của họ để chỉ trích một cách tinh vi việc kiểm duyệt của tờ Southern Weekly, một tờ báo có trụ sở tại Quảng Đông, nổi tiếng với xu hướng tự do và hài hước.
Lý Băng Băng, một nữ diễn viên nổi tiếng của Trung Quốc, người cũng từng xuất hiện trong các bộ phim của Hollywood, đã đăng bài “không có hơi ấm ở phương Nam” và “chờ đợi mùa xuân trong mùa đông lạnh giá”. Yao Chen (Diêu Thần), một nữ diễn viên nổi tiếng khác, đã trích dẫn bài diễn thuyết của tác gia được giải Nobel của Alexander Solzhenitsyn: “Một lời nói của sự thật sẽ có giá trị hơn cả thế giới”.
Ngoài ra, khi chính phủ Trung Quốc chỉnh đốn những người nổi tiếng, người hâm mộ thường đứng về phía thần tượng của họ và chỉ trích chính phủ.
Các fan của Trịnh Sảng đã chỉ trích gay gắt quyết định loại bỏ cô trên mạng của chính phủ. Những người hâm mộ của Ngô Diệc Phàm, nam ca sĩ thất sủng vì bị buộc tội tấn công tình dục, thậm chí còn lên kế hoạch phản đối vụ bắt giữ và tìm cách giải thoát anh ta khỏi nhà tù.
Vì vậy, việc đàn áp những người nổi tiếng là một nỗ lực “giết gà để dọa khỉ”; ĐCSTQ đang nhắc nhở giới giải trí, những người thực sự có quyền lực. Như giáo sư Stanley Rosen của Đại học Nam California đã nói, cuộc đàn áp chứng tỏ rằng “không có ai, dù giàu có hay nổi tiếng đến đâu, là quá lớn mạnh để mà theo đuổi đến cùng vị thế của mình”.
Một lý do khác cho cuộc đàn áp đến từ lĩnh vực ý thức hệ. ĐCSTQ coi hệ tư tưởng phương Tây là mối đe dọa đối với Trung Quốc. Wang Huning (Vương Hỗ Ninh), sa hoàng tư tưởng của ĐCSTQ, đã vạch ra mối nguy hiểm của chủ nghĩa cá nhân như là một lực lượng chia rẽ và xói mòn xã hội Mỹ trong cuốn sách đầu tiên của ông “Nước Mỹ chống lại nước Mỹ”. Do đó, Vương kết luận rằng sự xâm nhập của văn hóa phương Tây sẽ làm xói mòn sự đoàn kết chính trị nội bộ và phá hủy nền tảng của chế độ xã hội chủ nghĩa.
Ngoài ra, ĐCSTQ coi chủ nghĩa tự do của phương Tây là nguồn gốc gây ra bất ổn chính trị. Đảng coi sự lan rộng của chủ nghĩa tự do phương Tây là một trong những nguyên nhân sâu xa dẫn đến các cuộc biểu tình của sinh viên năm 1989. Nó cũng coi sự lan rộng của chủ nghĩa tự do trên toàn thế giới là lý do dẫn đến sự sụp đổ của Liên bang Xô viết, các cuộc Cách mạng Màu và Mùa xuân Ả Rập.
ĐCSTQ tin rằng các nước phương Tây đang sử dụng ngành công nghiệp giải trí để thâm nhập vào mặt trận tư tưởng của Trung Quốc. Các quốc gia thù địch này được cho là sử dụng vũ lực của đồng vốn tư bản để kiểm soát ngành công nghiệp giải trí Trung Quốc. Kết quả là, họ truyền bá “các giá trị phổ quát, chủ nghĩa tự do và tự do hóa hệ tư tưởng” thông qua phim ảnh và âm nhạc. Do đó, ĐCSTQ tin rằng cuộc đàn áp ngành công nghiệp giải trí là một cuộc đấu tranh sinh tử để giành lấy những đỉnh cao tư tưởng chủ đạo. Nếu ĐCSTQ không thành công, thì các thế lực thù địch của phương Tây sẽ tiêu diệt Trung Quốc.
Hơn nữa, đảng này tin rằng cuộc trấn áp của họ là để bảo vệ những người trẻ tuổi trong “cuộc chiến không khói súng” về ý thức hệ này. ĐCSTQ coi những người nổi tiếng là những người có ảnh hưởng nguy hiểm đối với những người trẻ tuổi, lớn hơn cả sự đóng góp của họ trong vai trò như những cái loa tuyên truyền của đảng. Đảng ưu tiên định hướng những người trẻ thành một quần thể lý tưởng. Tập Cận Bình đã nói rằng định hướng giá trị trong giới trẻ quyết định tương lai của giá trị xã hội. Vì vậy, ông cho rằng thanh niên phải yêu nước (nghĩa là yêu Đảng – Nhà nước và hệ thống xã hội chủ nghĩa), chăm chỉ, tận tụy, hy sinh vì lợi ích lớn hơn của xã hội.
Ngành công nghiệp giải trí chủ yếu nhắm đến nhóm dân số trẻ; nó đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình giá trị của họ. ĐCSTQ đã cáo buộc những người nổi tiếng “đang tẩy não giới trẻ” và truyền bá các giá trị tiêu cực như “chủ nghĩa vô chính phủ, quyền lãnh đạo, tôn thờ tiền bạc, chủ nghĩa thực dụng và chủ nghĩa khoái lạc”. Vì vậy, việc đàn áp những người nổi tiếng là cần thiết để “thiết lập định hướng giá trị đúng đắn” cho giới trẻ.
Việc đàn áp những người nổi tiếng phản ánh sự tiếp tục của các phương pháp kiểm soát xã hội của ĐCSTQ. Một mặt, cuộc đàn áp thể hiện sự độc quyền của đảng đối với vai trò vận động quân chúng và cấm đoán các phương thức thay thế khác cho việc tổ chức xã hội. Mặt khác, cuộc đàn áp cho thấy rằng đảng sẽ không nới lỏng sự kìm kẹp của mình đối với các tầng lớp trêm đóng vai trò dẫn dắt ý thức hệ. ĐCSTQ lo ngại rằng sự lan truyền của các hệ tư tưởng phi xã hội chủ nghĩa – bao gồm cả văn hóa người hâm mộ (fandom) – sẽ dẫn đến sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội.
Đặc biệt cảm ơn giáo sư Stanley Rosen của Đại học Nam California vì sự giúp đỡ và cố vấn của ông.
