Đôi lời: bài viết dưới đây là email trao đổi của cựu Đại sứ Nguyễn Trung với một số thân hữu. Được sự cho phép của ông, BS xin đăng lại và đặt tựa đề. Một số thông tin về tác giả được bổ sung ở cuối bài. BS
Mở đường và vấp ngã
(Nhận định sơ bộ về hiện tượng Trump)
Nguyễn Trung *
Thưa các bạn, tôi nghĩ:
Mọi người chắc sẽ còn tốn nhiều giấy mực về Trump, vì lẽ công bằng đối với Trump đã đành, song quan trọng hơn thế còn vì: Qua hiện tượng Trump có rất nhiều kinh nghiệm và bài học quý báu có thể rút ra về vấn đề Mỹ, và về những mặt nào đó đều có liên quan đến nước ta!
Tôi không muốn nhìn vấn đề theo kiểu pro hay con Trump, mà chỉ cố sao hiểu được bản chất sự việc, với hy vọng rút ra đôi điều đúng đắn và bổ ích cho nước mình.
Sai lầm lớn nhất của Trump, theo tôi, có lẽ là Trump không nhìn hết được tầm vóc và không hiểu hết được bản chất những vấn đề hệ trọng và rất vỹ mô mà Trump đã đặt được lên bàn nghị sự của nước Mỹ, mặc dù Trump chạm được vào trái tim nhiều người và đã phơi trần được cái đầm lầy, vạch ra được nhiều mặt trái của các big-techs… Trong đó có rất nhiều vấn đề của nước Mỹ tác động hoặc liên quan đến cả thế giới.
Thấy được và đặt ra được những vấn đề như Trump đã làm, là rất quan trọng, đồng thời bản thân tổng thống Trump cũng dấn thân thực hiện nói đi đôi với làm, không phải tổng thống Mỹ nào trước đó cũng làm được như thế!
Tuy nhiên phải thừa nhận: Hiểu thấu những vấn đề Trump đã đặt ra được là rất khó, tìm ra giải pháp phải có càng vô cùng khó. Mà mọi vấn đề Trump đụng phải đều to như quả đất. Ví dụ: vấn đề “cái đầm lầy Mỹ” và đòi hỏi phải tát cạn nó; vấn đề Trung Quốc; vấn đề deepstate (nhà nước ngầm – còn có thể tạm gọi là “thế lực ngầm” – nước nào cũng có); vấn đề big-techs và nguy cơ chủ nghĩa phát xít mới đang nảy mầm trong thế lực của các big-techs câu kết với các deepstates trong quá trình toàn cầu hóa hiện nay; vấn đề pandemic; vấn đề chuyển từ outsourcing về reshoring v.v.., và hàng núi vấn đề văn hóa xã hội khác liên quan sâu sắc đến lịch sử hình thành nước Mỹ…
Rất nhiều trong số những vấn đề nêu trên là hệ quả tất yếu của một quá trình phát triển ở Mỹ và sự tha hóa của quyền lực, hoàn toàn chưa có lời giải, hoặc phải trải qua nhiều quá trình gian khổ sắp tới mới có lời giải – một hai thế hệ con người chắc gì đã xong!….
Đã thế Trump lại rất nóng vội – điều này có thể thông cảm được, vì ông ta chỉ có 4 năm làm tổng thống, nên đã xảy ra tình huống: càng nóng vội càng phải trả giá đắt, sai lầm đẻ ra sai lầm – chưa nói đến cái nóng vội của Trump còn mang sâu thẳm trong nó cái tính nóng vội của một doanh nhân và của một ông chủ sòng bạc trước cái affair quá hấp dẫn vì nhiều lý do! Hơn nữa, dù sao Trump cũng chỉ là một con người, và trên đời này không có ông thánh!
Trong những việc Trump đã làm, sai lầm lớn nhất theo tôi là đã để xảy ra bạo lọan ở Capitol (dù là xảy tay hay cố ý) – mà ẩn sâu trong vụ việc này có lẽ là tâm lý nóng vội và đắc thắng của Trump và thiên hướng muốn dùng bạo lực (nhất là Trump bị ấn tượng mạnh bởi các cuộc biểu tình ủng hộ mình quá hoành tráng trong quá trình tranh cử, chưa tổng thống Mỹ nào có được).
Trong vụ Capitol, dù Trump bị vu oan, hoặc bị xảy tay – hoặc không loại trừ ít nhiều Trump có chủ ý bạo lực trên khía cạnh nào đó – tự nó vụ Capitol này mang tính chất như một canh bạc lớn nhất đời Trump cho đến nay, và Trump mất trắng, đúng với nghĩa đen: kiếm củi 3 năm thiêu một giờ, tệ hơn nữa là còn giúp cho cuộc bầu cử đánh cắp của cánh Pelosi-Biden trở thành chính nghĩa! Đánh bạc thì phải trả giá như vậy, xảy một bước chân, hận nghìn thu! Song nước Mỹ phải chịu đựng mọi hậu quả, còn kẻ xấu trong ngoài nước Mỹ ra sức lợi dụng.
Từ một người đang được coi như anh hùng, Trump bị thất bại trong sự kiện vụ Capitol đẩy xuống bùn đen để trở thành kẻ đốt đến – (làm cho nhiều người nhớ lại vụ đốt tòa nhà Quốc hội Đức – der Reichstag, 27-02-1933, mà Hitler đã lợi dụng để vu oan và kết án lãnh tụ phong trào cộng sản quốc tế Dimitrop), tạo cớ và cơ hội cho đám Pelosi xúc tiến hạch tội Trump lần 2, với mục đích quyết loại Trump vĩnh viễn khỏi chính trường Mỹ, đồng thời giương cao ngọn cờ bài trừ “Trumpism” để tha hóa tiếp nước Mỹ theo cách có lợi cho nhóm này!!!
Đương nhiên Trung Quốc là nước đang hưởng lợi lớn nhất trạng thái đục nước béo cò này!
Tôi nghĩ: Trump sẽ không bị lãng quên. Nhân dân tiến bộ khắp nơi trên thế giới rồi đây có lẽ sẽ ghi nhận công lao lớn nhất của Trump (theo cách đánh giá của tôi) là đã đánh thức nước Mỹ nói riêng và các nước khác toàn thế giới nói chung – trong đó có Việt Nam – là: Tất cả đang phải đối mặt với những hiểm họa do sự tha hóa nảy sinh trong quá trình phát triển của chính quốc gia mình và do những hệ quả tiêu cực tất yếu của quá trình toàn cầu hóa; tất cả phải có gan và mở to mắt nhìn rõ toàn bộ những thách thức mới này với con mắt “tổ quốc và nhân dân trên hết” (ở Mỹ Trump đặt ra: MAGA – Làm cho nước Mỹ vỹ đại trở lại!, và AF – Nước Mỹ trước hết!).
Trump và chính quyền của ông ta không dưới một lần nói – kể cả với Việt Nam: Các bạn cũng phải coi nước mình trên hết, để mọi quốc gia đoàn kết và hợp tác cùng nhau đối mặt, với tất cả trách nhiệm của mình (cần được hiểu là không có Free Lunch!).
Trump và chính quyền của ông ta cũng đã nhiều lần nói thẳng thừng trước toàn thế giới: Đảng cộng sản Trung Quốc, với những tội ác đã gây ra và với những mưu đồ phục hưng đế chế Trung Hoa, là kẻ thù chung của nhân loại – trong đó có nhân dân Trung Quốc! Theo tinh thần này, bản thân chính quyền Trump đã thực hiện nhiều biện pháp cứng rắn có thể đối với Trung Quốc.
Thiết nghĩ, toàn bộ sự đánh thức nói trên của Trump đối với nước Mỹ và thế giới có ý nghĩa lớn hơn rất rất nhiều, so với những gì Trump đã làm được trong nhiệm kỳ tổng thống 4 năm của mình.
Vì vậy, riêng tôi cho rằng Sứ mệnh của Trump đã hoàn thành (Trump’s mission is completed!).
Trong một số bài về “Thế giới đã sang trang” (viết trong những năm 2016-2018), tôi cho rằng: Hiện tượng Trump là cột mốc đánh dấu rõ nhất thế giới đã sang trang, bước vào một thời kỳ mới – một cuộc trường chinh gian khổ mới với muôn vàn bất định mới khó lường, trước khi các nước có thể cùng nhau định hình được một trật tự quốc tế mới kể từ sau chiến tranh lạnh I… Sự thật là trong thế giới chúng ta đang sống hôm nay đang xuất hiện một nguy hiểm mới đối với toàn nhân loại, cái ác đang bày ra một “zero sum game” mới thách thức mất còn cái thiện. Đó là: Tiền đang cùng với tiền – trước hết đến từ phố Wall và Bắc Kinh – ở quy mô toàn cầu -, đang câu kết với nhau khai thác mọi thành quả của cách mạng công nghiệp 4.0, đồng lõa và đồng hành với những “big-techs” và các tập đoàn truyền thông đã mua được, để thủ tiêu lẽ phải, để nô dịch thiên hạ. Tất cả đều có sự nhúng tay của những thế lực ngầm – trước hết là các deepstates! Tất cả nhằm mưu toan thống trị toàn thế giới – (Đây là một dạng cực kỳ nguy hiểm của nguy cơ chủ nghĩa phát xít mới toàn cầu)!”
Trước sau tôi vẫn hy vọng những giá trị đã hình thành nên nước Mỹ sớm muộn sẽ đưa nước Mỹ vượt qua thử thách này. Song hiển nhiên những năm tháng phía trước sẽ đầy dẫy khó khăn cho nước Mỹ; và thực tế này sẽ tác động vào nhiều nước – trong đó có nước ta. Thực tế này đòi hỏi nước ta phải sớm cố đứng lên trên đôi chân của chính mình trong thế giới quyết liệt và ác nghiệt hôm nay.
Hơn bao giờ hết, trong thế giới hôm nay những vấn đề hay những giá trị cốt lõi như dân tộc, dân chủ, tự do, đức tin và thể chế (hiến pháp)… trở thành những yếu tố sống còn đối với mọi quốc gia, không loại trừ nước nào – kể cả các siêu cường.
Cũng vì thực tế cuộc sống thế giới như đã nêu trên, tôi cho rằng Việt Nam đang có cơ hội chưa từng có đổi đời chính mình, nếu hôm nay ý thức được chính mình và nhận thức được thế giới đã sang trang!
Vài lời dù đúng/sai thế nào cũng xin chia sẻ để cùng nhau nghĩ tiếp cho nước mình, vì những năm tháng tới sẽ rất quyết liệt đối với nước ta. Xin chào./.
* Cựu Đại sứ Nguyễn Trung từng là Trợ lý của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt. Ông viết nhiều bài báo, kiến nghị về tình hình Việt Nam; ngoài ra còn có hồi ký (Tôi làm chính trị) và hai tác phẩm văn học (Lũ), đã xuất bản (Dòng Đời). Bài đã đăng tại BS: 1658. Nguyễn Trung: Thư Kiến nghị gửi TBT-CTN Nguyễn Phú Trọng & Bộ chính trị. Một bài BBC phỏng vấn ông: Chuyện trò với tác giả hồi ký ‘Tôi Làm Chính Trị’. Thông tin trên Wikipedia: Nguyễn Trung.
