Chính trị

1774. TẠI VIỆT NAM, NHIỀU NGƯỜI ĐANG THƯƠNG TIẾC CHO SỰ SỤP ĐỔ CỦA MỘT THẦN TƯỢNG MỸ

Posted on by admin
08
May

Đôi lời: một bài viết của người Việt, phân tích khá sâu, tiếp theo sau bài trên báo Phụ nữ Online mới đăng, nhưng đề cập đến một vài khía cạnh khác.

Về vấn đề Trump, chắc chắn sẽ còn có và cần có rất nhiều bài viết, công trình nghiên cứu mới mổ xẻ được cho hết hiện tượng mà có nhà bình luận nước ngoài đã gọi là “chủ thuyết Trump” (“Trumpisme“).

Có lẽ do là người Việt, thậm chí ít nhiều liên hệ với/ là người của chính quyền trong nước, nên cách dùng từ ngữ đôi chỗ có thể làm nhiều độc giả khó chịu (như từ “phản động), đặc biệt là việc quy kết “các cuộc biểu tình vì môi trường năm 2016 hoặc các cuộc biểu tình chống Trung Quốc năm 2018” là do “các nhóm phản động ở nước ngoài” “gây ra”.

Ba Sàm

FB Nguyễn Trung Kiên / THE DIPLOMAT By Pham Thi Thuy Duong and Truong Thuy Quynh November 12, 2020

“Nếu tôi có thể chết để ông Trump trở thành Tổng thống, tôi rất sẵn lòng làm như vậy”, một người dùng Facebook Việt Nam viết.

Nguyễn Trung Kiên dịch

Nghe có vẻ phi lý, câu nói cay độc trong phụ đề của bài báo này không phải do một người ủng hộ Trump ở Mỹ đưa ra mà là của một người dùng Facebook Việt Nam, khi biết rằng tổng thống đương nhiệm đang thất bại trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ trước cựu Phó Tổng thống Joe Biden. Trong khi theo dõi cuộc bầu cử, nhiều người Việt Nam khẳng định chắc nịch rằng “thần tượng” của họ – Donald J. Trump – sẽ đắc cử nhiệm kỳ thứ hai. Chúng tôi đã nói chuyện với một số người dân địa phương và quan sát những tương tác của họ trên mạng xã hội để nỗ lực giải mã hiện tượng này.

Một nhận xét được chia sẻ rộng rãi, được Lê Hồng Hiệp tóm tắt trong một cuộc phỏng vấn gần đây với báo ‘Viettimes’, là nhiều người Việt Nam thấy các chính sách quyết đoán của Trump đối với Trung Quốc là có lợi cho Việt Nam. Lập trường gay gắt của Trump đối với Trung Quốc khớp với sự bất bình của công chúng đã gây được tiếng vang lớn và khiến tổng thống được công chúng Việt Nam tín nhiệm.

Đây là lý do rõ ràng nhất để người Việt ủng hộ Trump, nhưng không phải là người duy nhất. “Trump là một doanh nhân quyền lực, tự tin và thậm chí độc tài. Mọi hành động của ông đều mang tính chiến lược và có tính toán”, Vương Toàn Hiệp, 41 tuổi, một người ủng hộ Trump sống tại Hà Nội, nói với các tác giả. Đồng tình với Vương, ông Trương Xuân Thái, một người dân Hội An, ngoài 80 tuổi, đã bày tỏ: “Tổng thống Mỹ nên cương nghị, uy nghiêm và cứng rắn! So với Biden, Trump thực sự là người phù hợp hơn ”.

Sự tôn vinh các cá tính này của Trump có thể nhận ra khi tìm hiểu các nhận thức về giới lãnh đạo vốn đã ăn sâu vào văn hóa chính trị Việt Nam. Sự tồn tại của truyền thống Nho giáo trong xã hội Việt Nam có thể đã định hình cách người dân đánh giá một nhân vật có quyền lực bằng cá tính của họ.

Trong khi đó, cảm giác hoài nghi chính trị lan tràn trong môi trường chính trị trong nước của Việt Nam đan xen với tình cảm thuận lợi mà nhiều người dành cho Trump. Ông Vương nói: “Mọi người cảm thấy mệt mỏi với các chính trị gia lừa dối và lôi kéo”, khi giải thích lý do tại sao ông thích Trump hơn Biden. Ý kiến này được lặp lại bởi một quan chức chính phủ Việt Nam 46 tuổi, người đã từ chối nêu tên thật. “Lý do thật sự khiến tôi thích Trump vì ông ấy không phải là một chính trị gia. Ông ấy nói bất cứ điều gì mình nghĩ và thực hiện các lời hứa của mình”, vì quan chức này nói. Hàm ý của vị quan chức này là, Trump không giống như các chính trị gia khác – những người nói những lời sáo rỗng và đưa ra những lời hứa suông. Nói cách khác, xu hướng dành cho Trump bắt nguồn ngay từ việc người Việt Nam không hài lòng rộng rãi với hoạt động của các chính trị gia của quốc gia họ.

Thành công của Việt Nam trong việc ngăn chặn COVID-19 có thể tạo ra niềm tin rằng người Việt Nam tin tưởng cao vào chính phủ của họ. Tuy nhiên, bên ngoài bối cảnh của cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng hiện nay, sự hoài nghi chính trị đã trở thành một phần thường lệ trong cuộc sống hàng ngày ở Việt Nam. Những ví dụ gần đây bao gồm tranh chấp đất đai Đồng Tâm, vụ bê bối sách giáo khoa Cánh Diều, và vụ án xung quanh vụ sát hại [của] Hồ Duy Hải.

Những bình luận châm biếm và châm biếm về tham nhũng tràn ngập trong bữa ăn gia đình, trong khi sự thất vọng trước hành vi quấy rối công dân của các quan chức nhà nước lại chiếm ưu thế trong những cuộc nói chuyện nhỏ nhặt bình thường. “Zing đã quá quen với cách biết kết quả bầu cử ngay cả trước khi bỏ phiếu ở Việt Nam, họ nghĩ điều tương tự xảy ra ở Mỹ”, một người dùng Facebook Việt Nam bình luận về cập nhật mới nhất trên Zing News, một hãng tin Việt Nam, về chiến thắng của Biden.

Không chỉ tư tưởng chống chủ nghĩa tinh hoa trong chiến dịch tranh cử của Trump cộng hưởng với ý thức hoài nghi chính trị đang lan rộng ở Việt Nam, việc sử dụng ngôn ngữ dễ gây kích động và thách thức của ông cũng bị đánh đồng với sự phẫn nộ thực sự của người dân Việt Nam đối với giới tinh hoa tham nhũng. So với phong cách kiềm chế và thận trọng của các chính trị gia Việt truyền thống, sự phá cách của Trump đã tạo ra một sự tương phản rõ rệt trong tâm trí của nhiều người Việt, khiến họ coi Trump là người trung thực, khác với các chính trị gia Việt Nam.

Mối tương quan đặc biệt này giữa tình yêu của người Việt Nam dành cho Trump và sự hoài nghi chính trị chỉ là vô hại cho đến khi người ta cân nhắc đến thực tế rằng chính mạng xã hội là nơi tổ chức các bài diễn đạt công khai về vấn đề này.

Tổng thống Trump có một lượng người hâm mộ hùng hậu ở Việt Nam, gồm hàng chục nghìn người Việt trên Facebook – nền tảng truyền thông xã hội được sử dụng nhiều nhất tại Việt Nam, (hiện khoảng 45,3 triệu người dùng thường xuyên tính đến năm 2019). Ngoài việc nói về Trump, người dùng Facebook tham gia vào các cuộc trò chuyện sôi nổi liên quan đến vô số vấn đề chính trị mà chỉ một thập kỷ trước đây có thể được coi là nhạy cảm và đặc biệt đối với không gian công tại Việt Nam. Một số chủ đề tiêu biểu bao gồm các tranh chấp Biển Đông, tính chính danh của các chế độ cộng sản ở Việt Nam và Trung Quốc, và khả năng có một liên minh Việt – Mỹ.

“Đảng Cộng sản Trung Quốc là một nhóm khủng bố! Thế giới, hãy đoàn kết và xóa bỏ chủ nghĩa Cộng sản… một hình thức mới của chủ nghĩa phát-xít. ”

“Tôi nghĩ bây giờ tôi nên đi học tiếng Trung. Chúng ta sẽ sớm mất các đảo ở Biển Đông ”.

“Nếu Tổng thống Trump có thể tại vị thêm một nhiệm kỳ nữa, có lẽ, người dân Việt Nam sẽ có thể đạt được nền dân chủ, vốn đang bị Đảng Cộng sản đàn áp”.

Các biểu hiện trên được tìm thấy trên các nền tảng Facebook phổ biến dành cho những người ủng hộ Trump ở Việt Nam, chẳng hạn như nhóm “Những người Việt Nam ủng hộ Tổng thống Trump” và trang phụ trợ của nó “Nền tảng dành cho những người yêu mến Donald Trump”. Cả hai nhoms này đều do một người Mỹ gốc Việt sống ở San Jose quản lý. Điều thú vị là trang này ban đầu có tên là “Ngăn chặn Virus Đảng Cộng sản Trung Quốc”. Không phải ngẫu nhiên, San Jose cũng là quê hương của Việt Tân, một tổ chức phản động chống cộng được dư luận Việt Nam biết đến.

Các nhóm phản động ở nước ngoài từ lâu đã bị cho là tạo ra các sự kiện chống lại Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) và gây ra các đợt bất ổn chính trị gần đây, chẳng hạn như các cuộc biểu tình vì môi trường năm 2016 hoặc các cuộc biểu tình chống Trung Quốc năm 2018. Sự gia tăng không thể ngăn cản của mạng xã hội đã tạo cho các tác nhân này một kênh tốt hơn để gây ảnh hưởng đến dư luận Việt Nam. Chính phủ Việt Nam có lý do chính đáng để lo lắng: xen kẽ giữa nội dung ca ngợi Trump trên các nhóm / trang Facebook này là những luận điểm chống lại các chế độ cộng sản, vốn có nguy cơ làm mất tính chính danh của ĐCSVN.

“Người Việt Nam cực kỳ dễ bị kích động bởi luận điệu dân túy của Donald J. Trump và các thuyết âm mưu được lan truyền bởi các trang Facebook ủng hộ Trump này”, Rosie Nguyễn, một tác giả Việt Nam hiện đang theo học thạc sĩ về truyền thông tại Mỹ, nói với các tác giả. “Trình độ hiểu biết về phương tiện truyền thông thấp và khả năng kiểm sát các kích thích từ bên ngoài là những yếu tố kích thích chính.”

Ngay cả khi đã có các cơ chế pháp lý và chính sách (như Luật An ninh mạng 2018 và Lực lượng Dư luận Viên “AK 47”), thì vẫn chưa đủ để ngăn người dân Việt Nam tiếp xúc với nguồn thông tin đa dạng hơn nhiều. Như Giang Nguyen-Thu của Đại học Queensland đã lưu ý trong một bài báo nghiên cứu gần đây, “Chiến lược quan trọng của quản trị kỹ thuật số ở Việt Nam vẫn là dựa trên trừng phạt… Nhưng với việc sản xuất và điều phối hàng ngày một lượng khổng lồ các dữ liệu trực tuyến, chiến lược này là bất khả thi trong việc ngăn chặn sự hình thành và khuếch đại của bất bình tập thể và bất đồng cá nhân”.

Kể từ sau thất bại của Trump, một số người hâm mộ Việt Nam của ông đã từ chối chấp nhận kết quả, đổ lỗi cho các cơ quan truyền thông chính thức của Việt Nam đã lan truyền “tin giả” – một thuật ngữ được Trump phổ biến. Cuối cùng, mọi người Việt rồi sẽ phải tiếp tục cuộc sống của mình. Tuy nhiên, sau sự kiện này, công chúng Việt Nam sẽ tiếp tục coi mạng xã hội không chỉ là một cửa ngõ thay thế cho thông tin chính trị mà còn là một lĩnh vực công chúng mới để đưa ra ý kiến một cách tự do hơn.

Sự quan tâm mạnh mẽ của Việt Nam đối với cuộc bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ cũng nêu bật mong muốn hợp tác chặt chẽ hơn giữa Việt Nam và Hoa Kỳ để cân bằng Trung Quốc. Giờ đây, khi triển vọng của chính quyền Biden đang hình thành, chính phủ Việt Nam đã cố gắng trấn an công chúng rằng quan hệ với Washington sẽ tiếp tục phát triển. “Thông tin Chính Phủ” (Cổng thông tin điện tử Chính phủ), trang Facebook chính thức của Chính phủ Việt Nam, với khoảng 1,3 triệu người theo dõi, mới đây đã đăng tải một tuyên bố của ông Dương Hoài Nam, Phó phát ngôn viên Bộ trưởng Ngoại giao, cho biết hai nước sẽ tiếp tục làm sâu sắc thêm mối quan hệ của họ. Ông nói: “Chúng tôi tin rằng bất kỳ Tổng thống Mỹ nào cũng sẽ ủng hộ quá trình này. Việt Nam hoan nghênh vai trò và các sáng kiến của Hoa Kỳ giúp duy trì hòa bình, an ninh, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực”./.

VỀ CÁC TÁC GIẢ

Phạm Thị Thùy Dương là nghiên cứu viên tại Học viện Yenching thuộc Đại học Bắc Kinh và là học giả Baixian tại Baixian Asia Institute. Các mối quan tâm nghiên cứu của bà bao gồm quan hệ Trung-Việt, chủ nghĩa dân tộc và Lý thuyết về mối đe dọa của Trung Quốc ở Việt Nam, tranh chấp Biển Đông, chủ nghĩa khu vực Đông Á và khu vực hóa.

Trương Thúy Quỳnh là sinh viên Đại học Ewha Womans, Hàn Quốc. Nghiên cứu của bà tập trung vào quan hệ quốc tế và xã hội học chính trị. Bà là người đồng sáng lập Diễn đàn Nghiên cứu Đông Á của Học viện Yenching.

Liên quan:

admin

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *