Thứ năm, ngày 31/12/2020 – 11:45
VietTimes – Một cuộc thăm dò mới cho thấy nhiều người dân Mỹ tin rằng một “nhà nước ngầm” đang hoạt động nhằm làm suy yếu Tổng thống Donald Trump và khiến ông rời nhiệm sở.
Theo nghiên cứu mới, cứ 3 người Mỹ thì có 1 người tin rằng “nhà nước ngầm” là một trong số những nguyên nhân khiến chính quyền Trump suy yếu. Nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng phần lớn người dân Mỹ hết sức quan ngại trước việc thông tin giả mạo lan tràn.
Các nỗ lực pháp lý của ông Trump nhằm đảo ngược kết quả bầu cử tại tòa án có thể không đạt được kết quả, nhưng lại có một bộ phận đáng kể người dân Mỹ tỏ ý hoài nghi về kết quả bầu cử.
Theo kết quả thăm dò mới nhất của NPR/Ipsos, 39% người dân Mỹ tin rằng có một “nhà nước ngầm” đang vận hành để gây hại cho Tổng thống Trump. Tuy nhiên, phần lớn những người tham gia chấp nhận kết quả của kỳ bầu cử tổng thống vừa qua (69%) và muốn thấy một quá trình chuyển giao quyền lực suôn sẻ vào ngày 20/1/2021 (70%).
Cuộc thăm dò cũng chỉ ra rằng 73% người tham gia quan ngại về tình trạng bạo lực chính trị trong vòng 4 năm tới, và 83% lo lắng về sự lan tràn của thông tin giả, đặc biệt là liên quan tới COVID-19 và vaccine ngừa COVID-19.
Trong một bài “kiểm tra kiến thức” mà người tham gia thăm dò nhận được, NPR/Ipsos cũng nhận thấy rằng đang có sự đứt gãy trong văn hóa chính trị ở Mỹ.
Ví dụ, khi được hỏi về một tuyên bố về phong trào Black Lives Matter (Mạng sống của người da đen đáng giá) từng được đưa ra, 47% người tham gia nhận thức sai về phong trào này. Khi nói rằng các cuộc biểu tình Black Lives Matter là bạo lực trong suốt mùa Hè năm nay, “chỉ 38% người tham gia chỉ ra chính xác được rằng đây là thông tin sai”.
Một câu nói khác có nội dung “Một nhóm những người tinh hoa thờ phụng quỷ Satan đang cố kiểm soát chính trị và truyền thông” cũng được 47% người tham gia cho là thông tin sai sự thực, trong khi 17% nói rằng điều đó là sự thực, và 37% nói họ không chắc.
Cuộc thăm dò của Ipsos được thực hiện từ hồi đầu tháng này, với sự tham gia của 1.115 người lớn.
Có hay không một “nhà nước ngầm” siêu quyền lực thao túng cả chính phủ Mỹ?
Tiến sĩ Terry F. Buss | 25/09/2017 20:000
Phần 1: Có hay không một “nhà nước ngầm” siêu quyền lực, thao túng cả chính phủ Mỹ?
“Nhà nước ngầm” là sản phẩm hư cấu mà các Tổng thống Mỹ tạo ra để đổ lỗi cho những thất bại của mình hay là thế lực có thật đáng gờm đằng sau chính phủ?
Tổng thống Mỹ Donald Trump, dưới sự tác động của cựu cố vấn cấp cao Steve Bannon, đã đổ lỗi cho “nhà nước ngầm” về những khó khăn bước đầu, những tiến triển chậm chạp và thất bại mà ông gặp phải khi cố gắng thực hiện những lời mình từng hứa hẹn với cử tri Mỹ trong giai đoạn tranh cử.
Giờ đây, Bannon đã về cầm trịch “Breitbart News”, nguồn gốc của những giả thuyết nhà nước ngầm liên quan tới Trump.
Nhà nước ngầm là một tập hợp đông đảo các công chức không qua bầu cử, những người điều khiển bộ máy quan liêu nhằm theo đuổi những chính sách, giá trị, lập trường riêng của mình. Nhà nước ngầm sẽ đối đầu với Tổng thống nếu có xung đột trong chính sách hoặc họ cảm thấy bị đe dọa. Cũng có khi nhà nước ngầm thúc đẩy kế hoạch của Tổng thống.
Bộ phận này gần như không hiện hữu và hoạt động đằng sau Chính phủ. Họ không mấy để tâm tới Hiến pháp cũng như luật lệ của nước Mỹ trừ khi những nguyên tắc pháp lý ấy ủng hộ lập trường của họ.
Nhà nước ngầm thường được mô tả tương tự như các cơ quan an ninh hoặc mật vụ. Họ “vươn xúc tu” tới các tổ chức phi chính phủ thuộc khu vực tư, các nhóm vận động, các nhà hoạt động, giới truyền thông chính thống và các nhà tài trợ hào phóng – nơi thông tin, tham mưu và chiến lược được chia sẻ.
Với hình thức nhà nước hoạt động trong lòng nhà nước ở góc khuất của chính phủ, nhà nước ngầm làm nảy sinh nhiều khái niệm về những âm mưu khổng lồ.
Nhà nước ngầm sử dụng những thông tin nặc danh bị rò rỉ, những vụ lộ mật, trò phá hoại ở chốn công sở, các thỏa thuận ngầm với những thế lực đối lập phi chính phủ, các chiến dịch bôi nhọ và rất nhiều phương thức khác để xúc tiến lập trường của mình.
Quan điểm cho rằng nhà nước ngầm tồn tại ở Mỹ không phải là mới. Có rất nhiều người ở cả cánh tả và cánh hữu phàn nàn về nó.
Trước Trump và Obama, nhiều người tin rằng Chính phủ của George Washington bị kiểm soát bởi hội kín Free Masons; Tổng thống Dwight Eisenhower thì cho là tổ hợp công nghiệp – quân sự đã cản trở chính phủ của ông; đạo diễn Oliver Stone từng khẳng định, vụ ám sát Tổng thống John F. Kennedy là thành công của nhà nước ngầm; người thổi còi Edward Snowden cũng cho hay, anh ta đã phát hiện ra nhà nước ngầm nhúng tay vào Cơ quan An ninh Quốc gia; còn Julian Assange (sáng lập ra Wikileaks – ND) thì theo đuổi sự nghiệp bóc trần những bí mật chính phủ mà nhà nước ngầm đã khui ra.
Nhiều nhà phân tích, chẳng hạn như Jon Michaels của Foreign Affairs không đồng tình với quan điểm cho rằng: Có một nhà nước ngầm tồn tại trong lòng nước Mỹ.
Với sự minh bạch, sâu sát và cơ chế trách nhiệm giải trình đã ăn sâu vào chính phủ Mỹ, với một hệ thống truyền thông chính thống quyết liệt sẵn sàng điều tra mọi thứ mà chính phủ làm, trong khi các đảng chính trị thi nhau truy tìm những hành vi tham nhũng, sai phạm, lãng phí và lạm dụng, làm sao một nhà nước ngầm có thể tồn tại? Khi các công chức được đào tạo cư xử một cách mẫu mực và cam kết tuân thủ luật pháp, làm sao một nhà nước ngầm có thể tồn tại? Hệ thống lãnh đạo Mỹ vốn hoạt động dựa trên cơ chế kiểm tra và cân đối nhằm ngăn chặn sự tác động của nhà nước ngầm.
Có thể một số nhà phân tích không chịu tin vào nhà nước ngầm bởi họ cảm thấy, nếu một thứ như vậy tồn tại thì nó sẽ làm ô danh nước Mỹ, hoặc để quyền lực rơi vào tay các công chức.
Nước Mỹ sao có thể bị đặt ngang hàng với các nhà nước ngầm mà ai cũng biết như Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập, Algeria và Pakistan. Tạp chí Newsweek cho rằng chính nhà nước ngầm đã đứng sau âm mưu lật đổ Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Erdogan năm 2016, vụ việc dẫn tới sự kiện bắt bớ hàng trăm nghìn người thuộc phe đối lập.
Có thể nhà nước ngầm chỉ là sản phẩm hư cấu mà các Tổng thống tạo ra để đổ lỗi cho những thất bại của mình. Đó là quan điểm của Michael Crowley trong bài viết trên Politico. Theo đó, Trump không phải là nạn nhân của nhà nước ngầm. Ông ta đang sử dụng nó để đánh lạc hướng truyền thông, đổ lỗi cho đối thủ và duy trì sự ủng hộ từ cử tri.
Ví dụ, Trump nói rằng, tình trạng rối ren ở Nhà Trắng xảy ra là do tin tức rò rỉ từ các quan chức lưu nhiệm từ thời Obama, những người muốn thấy Trump thất bại. Ông không đổ lỗi cho những cố vấn cấp cao của mình, như Steve Bannon, con gái Ivanaka Trump hay con rể Jared Kushner – những nhân vật mà nhiều người cho là ngọn nguồn của sự rò rỉ.
Những chính trị gia khác đã “làm mẫu” cho Trump. Còn nhớ, khi thất bại trong vòng bầu cử Tổng thống, bà Hillary Clinton đã cho rằng “âm mưu khổng lồ của phe cánh hữu” là nguyên nhân khiến bà thua cuộc. Lý lẽ này cũng được Hillary đưa ra khi bà còn là Đệ nhất phu nhân Mỹ, dưới thời của Bill Clinton.
Dù nhiều người không tin vào sự hiện diện của nó nhưng liệu một nhà nước ngầm có đang tồn tại ở Mỹ hay không và nó ảnh hưởng như thế nào tới hệ thống lãnh đạo? Theo khảo sát mới đây của ABC/Washington Post, 48% người Mỹ tin vào sự hiện diện của nhà nước ngầm. Liệu họ có đúng không?
Lấy biến đổi khí hậu làm ví dụ. Vấn đề này là ưu tiên hàng đầu đối với các đảng chính trị, cũng như các Tổng thống Obama và Trump, một bên thì ủng hộ, bên kia lại phản đối. Ông Obama từng khẳng định trên trang web của Nhà Trắng rằng: “Không thách thức nào có thể tạo ra mối đe dọa lớn hơn cho con cháu chúng ta, hành tinh của chúng ta và các thế hệ tương lai”.
Vấn đề này đã gây ra tình trạng bất ổn (thường mang tính bạo lực) giữa những người tin vào sự biến đổi của khí hậu và những người không. Tình trạng thời tiết khắc nghiệt ngày càng gia tăng – đặc biệt là siêu bão Harvey, Irma và Jose mới đổ bộ gần đây – đã gợi cảm giác thôi thúc chính phủ hành động.
Biến đổi khí hậu khơi dậy nhiệt huyết của các nhà vận động trên khắp đất nước. Vì thế, người ta mong muốn nhà nước ngầm – nếu tồn tại- thì cũng lo ngại về vấn đề này.
Ngay trước khi nhậm chức năm 2009, ông Obama đã hiểu rằng mình sẽ không nhận được nhiều sự ủng hộ tại Quốc hội để thông qua chương trình chống biến đổi khí hậu toàn diện, thứ sẽ dẫn dắt thế giới trong 100 năm tới. Sự ủng hộ đến từ giới kinh doanh, công nghiệp, và kể cả Đảng Dân chủ thậm chí còn ít hơn. Điều ông có thể làm là thu vén quyền lực và sử dụng nó thông qua nhà nước ngầm.
Bước đầu tiên trong sáng kiến khí hậu của Obama, và cũng là điều ông làm trong suốt 8 năm tại nhiệm, là ban hành nhiều quy định liên bang nhất có thể để buộc các doanh nghiệp và người dân giảm tác động của biến đổi khí hậu.
Theo Diễn đàn Hành động Mỹ, trong nhiệm kỳ của mình, Obama đã đưa ra 3.900 điều lệ liên bang trên khoảng 39.000 trang văn bản. Chi phí mà các doanh nghiệp phải chịu để áp dụng những điều lệ này tăng lên 50 triệu USD/năm. Trong những ngày cuối cùng của nhiệm kỳ, ông Obama đã ban hành hàng trăm điều lệ như một cách để áp đảo tân Tổng thống.
Ông Obama cũng viện tới vô số sắc lệnh hành pháp – thứ công cụ giúp Tổng thống có thể tự mình chỉ đạo chính quyền làm khá nhiều việc mà không cần ban hành luật.
Bằng cách này, ông Obama có thể qua mặt Quốc hội và trao quyền vào tay cơ quan công vụ. Lúc này, cơ quan công vụ được tự do thi hành các điều lệ cũng như sắc lệnh. Ông Obama đã đưa cho các công chức công cụ để theo đuổi lập trường kín đáo của họ, núp dưới bóng nhà nước ngầm.
Ngoài ra, với cách làm này, ông Obama có thể hạn chế sự can thiệp của chính quyền các bang – bộ phận thường mâu thuẫn với chính quyền liên bang trong hệ thống liên bang Mỹ – vào chương trình chống biến đổi khí hậu.
Hơn nửa số bang thuộc quyền kiểm soát của đảng Cộng hòa và họ không ủng hộ lập trường của ông Obama. Nhờ ban hành sắc lệnh hành pháp và điều lệ, ông Obama có thể giảm khả năng can thiệp của họ, ngoài ra còn tập trung quyền lực về Washington.
Ông Obama muốn Mỹ gắn bó với chương trình chống biến đổi khí hậu kéo dài hàng thập kỷ, tốn kém tới hàng nghìn tỉ USD và giữ vai trò dẫn dắt trong Hiệp định Paris về Biến đổi Khí hậu.
Để một hiệp định như vậy được thông qua trước khi trở thành luật thì cần tới sự ủng hộ của Quốc hội. Và ông Obama đã vượt mặt lưỡng viện bằng cách ép Liên Hợp Quốc coi hiệp định này là một thỏa thuận, tạo điều kiện cho ông ký thành luật và gắn chặt nước Mỹ vào chương trình.
Đưa ra tín hiệu rằng kết quả (biến đổi khí hậu) quyết định phương thức (một thỏa thuận chứ không phải hiệp định), ông Obama đã vi phạm Hiến pháp Mỹ. Triết lý lách luật này sẽ hiện diện nơi nhà nước ngầm – bộ phận thường tồn tại ở ranh giới của luật pháp.
Để thi hành hàng loạt điều lệ, sắc lệnh, cũng như Thỏa thuận Paris thì cần có nhiều cơ quan chính quyền.
Ông Obama hiểu rằng chỉ mở rộng Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) và Bộ Năng lượng (DOE) cùng một số cơ quan khác thì sẽ không thể dẫn tới những thay đổi sâu rộng mà ông muốn, vì thế ông yêu cầu gần như tất cả các cơ quan phải thành lập ít nhất một văn phòng để thực hiện chương trình của ông. Mỗi cơ quan lại bổ nhiệm một chuyên viên về biến đổi khí hậu.
Các văn phòng này vạch ra các chính sách, tiến hành các chương trình, tài trợ cho các dự án và hầu như tất cả đều phải thực hiện những nghiên cứu nhằm hỗ trợ lập trường về chống biến đổi khí hậu.
Cách làm của ông Obama đã khiến số lượng công chức hoạt động trong lĩnh vực biến đổi khí hậu tăng lên nhanh chóng. Nhưng lấy đâu ra nhân viên cho những văn phòng mới ấy? Câu trả lời là tuyển thêm nhân viên mới từ những nhóm vận động chống biến đổi khí hậu phi chính phủ như Greenpeace hoặc Sierra Club.
Có một cơ chế “cửa xoay” khá nổi tiếng. Đó là các nhà vận động chuyển từ các đơn vị phi chính phủ sang làm việc trong chính phủ và ngược lại.
Theo nghiên cứu năm 2014 của Viện Pháp lý Môi trường và Năng lượng, thư từ giữa lãnh đạo EPA và NGO cho thấy: Các nhóm vận động đang thảo ra quy định và cung cấp nhân viên cho EPA để thúc đẩy lập trường của Tổng thống Obama. Hai quản trị viên của EPA còn sử dụng địa chỉ email giả để che giấu sự liên quan của mình.
Các chương trình nghiên cứu thì đáng được chú ý. Obama hiểu rằng ông cần có các nghiên cứu để chứng minh được sự cần thiết của chương trình. Ông cũng biết rằng không nên chính trị hóa việc nghiên cứu.
EPA đã tạo ra vị trí Chuyên viên Toàn vẹn Khoa học (SIO) để đảm bảo tính hợp thức của khoa học. Tuy nhiên, hội đồng phê bình và xét duyệt các vấn đề nghiên cứu lại được tập hợp từ các nhà vận động biến đổi khí hậu. Vì vậy, nhiều người tin rằng công tác nghiên cứu đã bị chính trị hóa dù ông Obama khẳng định là không.
Scott Pruitt – cựu Tổng chưởng lý Oklahoma, người từng phản đối lập trường của ông Obama tại nhiều tòa án liên bang – đã được bổ nhiệm làm người đứng đầu EPA. Ông này ngay lập tức bị chuyên viên SIO điều tra và chê trách. Chuyên viên mới được bổ nhiệm này khẳng định, ông Pruitt đang tìm cách chính trị hóa hoạt động nghiên cứu về khí hậu.
Nhiều bang do đảng Dân chủ cầm quyền đã công kích những nhà nghiên cứu đối lập, những người bất đồng với các nhà khoa học của ông Obama. Thượng nghị sỹ Kamala Harris, khi còn là Tổng chưởng lý California, đã dẫn dắt các bang do đảng Dân chủ lãnh đạo thực hiện một vụ kiện hình sự cấp liên bang nhằm bịt miệng các nhà nghiên cứu đó.
Họ đã lặng lẽ lên kế hoạch kiện cáo và sử dụng các đơn vị dân sự liên bang để bí mật thu thập thông tin – đây là hành động của nhà nước ngầm. Nỗ lực này thất bại khi mưu đồ bí mật của họ bị phanh phui.
Phần 2: Trump và “nhà nước ngầm”: Cuộc đấu tay đôi sẽ ám ảnh hệ thống lãnh đạo Mỹ
Tiến sĩ Terry F. Buss | 26/09/2017 08:00 PM
Báo cáo của Thượng viện Mỹ cho thấy, lượng thông tin bị rò rỉ dưới thời Trump cao gấp 7 lần so với Obama.
Trump đắc cử một phần bởi ông là “kẻ ngoại đạo”. Ông đứng ngoài “hệ thống lãnh đạo” và hứa sẽ “tát cạn đầm lầy” – tức là loại trừ những nhân vật tinh hoa của Washington, những người không mấy quan tâm tới tầng lớp bình dân Mỹ. Ông Trump tin rằng nhà nước ngầm là một phần của đầm lầy và cần phải loại bỏ. Bannon từng có rất nhiều phát ngôn cũng như bình luận cho thấy, Trump thực sự căm ghét giới tinh hoa và muốn giảm bớt quyền lực, thu hẹp quy mô của hệ thống quan liêu, đặc biệt là nhà nước ngầm.
Trump bắt đầu tấn công nhà nước ngầm ngay từ những ngày đầu chân ướt chân ráo vào Nhà Trắng năm 2017, mở màn bằng một cuộc tấn công toàn diện nhắm tới chương trình khí hậu của ông Obama. Mỉa mai ở chỗ, tân Tổng thống Mỹ lại sử dụng đúng phương thức mà ông Obama đã dùng. Đó là “kỹ thuật đảo ngược” – khai thác nhà nước ngầm để phá hủy nó.
Ông Trump đã nhiều lần gọi biến đổi khí hậu là “trò lừa đảo” và cho rằng EPA cũng như nhiều dự án môi trường khác là không cần thiết.
Trump đã ban hành mệnh lệnh hành pháp và gỡ bỏ nhiều điều lệ để xóa sổ hoặc đình chỉ nhiều chương trình, cũng như chính sách liên quan tới khí hậu. Kế hoạch Năng lượng Sạch (CPP), trọng tâm chương trình năm 2014 của ông Obama, là một ví dụ.
EPA của ông Obama yêu cầu các bang phải vạch ra kế hoạch, mà về cơ bản sẽ loại bỏ tất cả những nhà máy điện chạy bằng than để giảm phát thải carbon. CPP sẽ khiến các ngành công nghiệp Mỹ tê liệt bởi “cuộc chiến chống than đá” của ông Obama. Trước khi Trump nắm quyền, Tòa án Tối cao đã ra phán quyết rằng CPP vi phạm quyền của các bang và cần được sửa đổi. Ông Trump đã yêu cầu đánh giá lại CPP. Chương trình bị ngừng và Trump đã cứu được than đá, trước sự thất vọng của các nhà vận động vì môi trường.
Chắc chắn bà Hillary Clinton đã thua cuộc trong kỳ bầu cử bởi khi vận động tranh cử, bà tuyên bố ủng hộ xóa bỏ ngành công nghiệp than của Mỹ ở Tây Virginia và Pennsylvania, còn Trump thì hứa sẽ cứu lấy nó.
Scott Pruitt, tân giám đốc EPA, đã chấm dứt thông lệ cho phép các nhóm vận động thảo ra luật liên bang, cũng như điều lệ. Thay vào đó, ông dành quyền này cho các tập đoàn và những người vận động hành lang. Quyết định của Pruitt đã xóa bỏ hoàn toàn phương thức làm luật của nhà nước ngầm.
Ngoài cứu than đá, Trump cũng tìm cách bãi bỏ quy định “Nước của Mỹ” – điều lệ đã phân quyền quản lý nước về các bang; và hủy bỏ chương trình giảm phát thải “cap and trade” của EPA. Cả hai đều giữ vai trò quan trọng trong di sản về môi trường của Obama.
Hồi tháng 8, ông Trump đã đánh một đòn mạnh nhằm vào ông Obama khi rút nước Mỹ khỏi Hiệp ước Paris, trọng tâm trong lập trường về biến đổi khí hậu của cựu Tổng thống. Phải tới năm 2020, khi một tân tổng thống xuất hiện, quyết định này mới có hiệu lực. Tuy nhiên, nó vẫn tạo ra một ảnh hưởng mang tính biểu tượng: Nước Mỹ sẽ không giữ vị trí dẫn dắt trong các vấn đề liên quan tới biến đổi khí hậu nữa.
Giám đốc EPA của Trump, Scott Pruitt, hiểu rằng, nhà nước ngầm tồn tại được là vì có nguồn ngân sách dồi dào. Ngay khi được bổ nhiệm, Pruitt đã đề xuất cắt giảm 1/3 ngân sách cấp cho EPA. Đề xuất này khiến nhân lực của các cơ quan giảm xuống mức thấp nhất trong vòng nhiều thập kỷ. Quá bức xúc, gần 1.000 công chức đã quyết định nghỉ hưu, thay vì đối đầu với Trump. Nhà nước ngầm đã mất khá nhiều chỗ đứng trong cơ quan then chốt ấy.
Ông Pruitt cũng xử lý chương trình nghiên cứu, vốn hoạt động nhằm hợp thức hóa lập trường của ông Obama.
Trong khi hội đồng nghiên cứu thuộc EPA của ông Obama gồm toàn các nhà vận động chống biến đổi khí hậu thì Pruitt lại bổ nhiệm rất nhiều đại diện tập đoàn thuộc các ngành công nghiệp chịu ảnh hưởng của quy định về khí hậu vào các vị trí đó. Quỹ nghiên cứu cho các vấn đề khí hậu gần như bị loại bỏ hoàn toàn. Pruitt còn yêu cầu lên danh sách tất cả các nhà nghiên cứu khoa học về chống biến đổi khí hậu.
Ẩn ý đằng sau hành động này là: Pruitt muốn tìm kiếm các mục tiêu để chính phủ ra tay loại bỏ. Các nhà khoa học có một hiệp hội, hiện đang gây quỹ để cản trở Pruitt và Trump.
Pruitt và Nhà Trắng đã xóa sổ tất cả những trang web viện dẫn những thành tựu và triết lý về biến đổi khí hậu của Obama, vốn hoạt động từ hồi ông còn tại nhiệm. Ông Trump tin rằng các trang web này chỉ toàn khẩu hiệu tuyên truyền.
Ngay từ khi Trump bắt đầu nhiệm kỳ, nhà nước ngầm đã tuyên chiến với ông một cách rất gay gắt. Financial Times hồi tháng 8 đã đăng tải bài viết “Tôi trung của Trump chỉ trích về việc ‘nhà nước ngầm nổi loạn’”.
Các công chức trong nhà nước ngầm bắt đầu tìm cách ngăn cản Trump và Pruitt. Họ tạo ra một ứng dụng mã hóa để chia sẻ thông tin mật trên điện thoại. Tổ chức Judicial Watch (tổ chức phi chính phủ đấu tranh cho tính minh bạch và chính trực của luật pháp và chính quyền – ND) đã kiện EPA và cho rằng các thông tin mã hóa phải được công khai.
Nhà nước ngầm còn sử dụng các trang mạng xã hội ẩn danh để chia sẻ thông tin. Họ đăng tải “Cẩm nang Kháng cự” để cản trở Trump. Họ tổ chức các buổi hội thảo, bàn cách để không bị Trump cách chức và làm thế nào để chống đối. Một số cơ quan còn cung cấp các khóa tư vấn cho những công chức không đối phó được với Trump.
Các công chức bắt đầu tiết lộ thông tin cho bất cứ ai có khả năng lên tiếng phản đối chính quyền mới. Họ tuồn báo cáo “Đánh giá Khí hậu Quốc gia” từ chương trình nghiên cứu khoa học về khí hậu cho NY Times để ngầm “phá” Trump, nhưng tờ báo này đã khiến mọi chuyện bung bét khi tuyên bố rằng tài liệu này chưa từng được công khai. Thực ra, nó đã hiện diện trên trang web của EPA được 7 tháng.
Truyền thông chính thống đang tích cực ủng hộ nhà nước ngầm công kích Trump. Họ đăng tải gần như mọi thông tin rò rỉ từ nhà nước ngầm khi bộ phận này tấn công Trump. Trong đó, NY Times, Washington Post và CNN là đóng góp không ít công sức.
Theo nghiên cứu của Đại học Harvard, khoảng 90% tin bài về Trump là tiêu cực. Báo cáo của Thượng viện Mỹ cho thấy, lượng thông tin bị rò rỉ dưới thời Trump cao gấp 7 lần so với Obama.
Thậm chí từ trước khi ông bắt đầu nhiệm kỳ của mình, đối thủ của ông – Đảng Dân chủ, truyền thông đại chúng, các nhà vận động công bằng xã hội, các nhà cấp tiến, các học giả, Hillary Clinton cùng những người ủng hộ bà, những thành viên Đảng Cộng hòa nhưng “không ủng hộ Trump” và những người có quan điểm bất mãn – đều liên kết với nhau tạo thành “Phe Kháng cự”, nỗ lực cản trở Trump khi ông cố theo đuổi lập trường của mình và cuối cùng là tìm cách buộc tội ông, hoặc đẩy ông ra khỏi Nhà Trắng.
javascript:if(typeof(admSspPageRg)!=’undefined’){admSspPageRg.draw(3623);}else{parent.admSspPageRg.draw(3623);}
Phát thanh viên bảo thủ Mark Levine gọi đó là “cuộc lật đổ trong im lặng”. Trong chương trình Sean Hannity trên Fox TV, Trump đã gọi nhà nước ngầm là những kẻ phá hoại lập trường của chính quyền ông.
Bên cạnh đó, phe Kháng cự muốn làm nước Mỹ trở nên “bất trị”, một phong trào chưa từng có trong lịch sử Mỹ. Phe Kháng cự còn muốn phá hoại danh tiếng của Mỹ trên thế giới nhằm cản trở Trump.
Hồi tháng tư, nhiều cuộc biểu tình đã nổ ra bên ngoài Nhà Trắng và trên khắp đất nước, hưởng ứng theo sự kiện “People’s Climate March” (tạm dịch: Biểu tình vì Khí hậu của Nhân dân). Trước đó là hoạt động tuần hành “March for Science” (tạm dịch: Biểu tình vì Khoa học) nhằm phản đối ý định loại bỏ chương trình nghiên cứu về khí hậu của EPA. Dù Trump có làm gì thì biểu tình chắc chắn vẫn sẽ xảy ra.
Thậm chí, Học viện Khoa học Quốc gia (NAS) đầy uy tín còn tổ chức một buổi hội thảo ở quy mô quốc gia để đánh giá phí tổn xã hội của các vấn đề khí hậu dù Trump, ở cương vị Tổng thống, đã ký một sắc lệnh hành pháp, chỉ đạo các cơ quan không sử dụng các tiêu chuẩn phí tổn xã hội. Các nhà khoa học tại NAS đã quyết định khiến Trump mất mặt bằng cách phớt lờ mệnh lệnh của ông.
Về vấn đề nghiên cứu, các công chức thuộc nhà nước ngầm sợ Pruitt phá hoại hoặc giấu các cơ sở dữ liệu quan trọng với Obama, nên đã bắt đầu sao chép dữ liệu và cất giấu ở một địa điểm bên ngoài EPA. Rõ ràng hành động này là trái luật.
Cũng như trước đây, khi các bang Cộng hòa đưa Obama ra tòa, giờ tới lượt đảng Dân chủ trả thù. Một liên minh gồm nhiều bang Dân chủ đang kiện Trump vì ông tìm cách xóa bỏ Kế hoạch Năng lượng Sạch.
Những người ủng hộ Trump thường nhắc tới lời hứa của ông Obama, rằng ông đã cam kết xây dựng một chính quyền minh bạch nhất lịch sử.
Tuy nhiên EPA và nhiều cơ quan khác, theo Breitbart, đã xóa email, cũng như những ghi chép về hoạt động bí mật của họ một cách có hệ thống – bằng chứng cho thấy nhà nước ngầm đã ra tay. Để trả đũa, các Thượng Nghị sĩ Dân chủ đã thu thập những email trước đây của Pruitt và tìm cách có được chứng chỉ hành nghề luật của ông.
Ví dụ, năm 2015 EPA đã làm vỡ một cái đập, xả hàng triệu gallon chất thải độc hại vào sông Colorado, vốn là nơi có cảnh sắc tuyệt vời. Ban đầu họ tìm cách che giấu sự việc, sau đó thì đổ lỗi cho các công ty và cuối cùng phải nhận trách nhiệm khi phóng viên điều tra chỉ ra các sai phạm của họ.
Nhiều người tin rằng đây chính là minh họa cho cách vận hành của nhà nước ngầm: Không bao giờ chịu trách nhiệm. EPA vẫn đang “trì hoãn” thanh toán cho những thiệt hại trị giá hàng triệu USD.
Trump là kẻ thù của chính mình trên nhiều phương diện. Ông không thành công khi bổ nhiệm các quan chức trong chính phủ. Trump được quyền chỉ định 4.000 quan chức cấp cao để điều hành các cơ quan nhưng số người ông bổ nhiệm chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Chính phủ của ông chưa sẵn sàng, chưa suy tính tới việc ai sẽ đại diện cho ông đứng ở vị trí lãnh đạo các cơ quan sau bầu cử.
Đảng Dân chủ trong Quốc hội tất nhiên không sẵn lòng giúp đỡ. Họ cản trở gần như tất cả các đợt bổ nhiệm. Đáng buồn là Pruitt phải bổ sung thêm 10 đặc vụ để bảo vệ mình 24/7.
Không may là cả Trump và Obama đều tạo ra một di sản tiêu cực, sẽ ám ảnh hệ thống lãnh đạo Mỹ rất lâu sau khi họ rời nhiệm sở.
Đó là hợp pháp hóa nhà nước ngầm bằng cách trao quyền cho nó, rồi lại sử dụng những phương pháp thiếu minh bạch để trung hòa nó. Cả hai đều khiến người dân mất lòng tin ở chính phủ và tiến trình chính trị. Cả hai đều khiến hệ thống lãnh đạo mất đi quyền lực, khiến nó bị khuất phục trước tham nhũng, vận động hành lang, vô số các cuộc kiện tụng, biểu tình bạo động và bất ổn xã hội. Chính quyền thì phân cực hơn bao giờ hết.
Có lẽ tổn thất lớn nhất là, cuộc tranh luận về biến đổi khí hậu đã trở nên xấu xí tới mức Mỹ sẽ không bao giờ làm những điều cần thiết để cứu lấy môi trường. Có lẽ các thế hệ tương lai sẽ phải trả một cái giá đắt cho những năm tháng cầm quyền của Trump và Obama.
Những tổ chức liên quan tới khí hậu không phải là cơ cấu nhà nước ngầm duy nhất. Có vẻ như các cơ quan Tình báo và An ninh Quốc gia Mỹ đã tạo nên cả một ngành công nghiệp chỉ tập trung nhằm hạ bệ Trump.
Các thông tin tối mật với độ nhạy cảm cao bị rò rỉ hàng ngày. Tin tức thất thiệt nhằm vào Trump thì phổ biến. Hiện giờ, Trump đang vướng vào một cuộc tấn công pháp lý, được thực hiện để chỉ ra rằng Trump cùng các cộng sự đã thông đồng với các điệp viên Nga để giành chiến thắng trước Hillary Clinton và cải thiện mối quan hệ Nga – Mỹ dưới thời Trump. Robert Mueller, công tố viên đặc biệt, đã được chỉ định điều tra Trump.
Hoạt động này diễn ra một cách bí mật nên thuyết âm mưu về nhà nước ngầm đã nổi lên như nấm sau mưa. Mueller vốn là cựu giám đốc của FBI – cũng có thể là một tổ chức của nhà nước ngầm.
Và người Mỹ băn khoăn, liệu sự điên cuồng này có bao giờ chấm dứt hay không?
* Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả.
