The Lyberty Web – May 21, 2021
Ba Sàm lược dịch
Hạm trưởng, cựu Giám đốc Cơ quan tình báo Hải quân Hoa Kỳ cho Hạm đội Thái Bình Dương, James E. Fanell:
Fanell tốt nghiệp Đại học Bang San Diego, nhận bằng M.A. từ Đại học Hawaii và là thành viên của National Security Affairs thuộc Viện Hoover, Đại học Stanford. Ông hiện là Thành viên Chính phủ tại Trung tâm Chính sách An ninh Geneva ở Thụy Sĩ. Nhiệm vụ cuối cùng của ông trong Hải quân Hoa Kỳ là Giám đốc Hoạt động Thông tin và Tình báo cho Hạm đội Thái Bình Dương của Hoa Kỳ, nơi ông từng cảnh báo về sự bành trướng quân sự của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa) ở khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương.
Chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông về triển vọng trong chính sách châu Á của chính quyền Biden.
Người phỏng vấn: Hanako Cho và Mayuko Kataoka
–
Các quan chức hàng đầu dưới thời Tổng thống Biden có hiểu biết gì về châu Á không? Lập trường của Ngoại trưởng Blinken dường như là “Làm việc với Trung Quốc nếu có thể”, chẳng hạn như về biến đổi khí hậu, quan điểm của ông về vấn đề này là gì?
Hạm trưởng Fanell: Tổng thống Biden và nhiều người khác được bổ nhiệm vào lĩnh vực an ninh quốc gia của ông đã có thành tích đối phó, và thật không may, là thỏa hiệp vô nguyên tắc với Trung Quốc.
Ví dụ, chúng ta phải nhớ rằng trong chính quyền Obama, “người chỉ điểm” cho Trung Quốc là Joe Biden.
Tương tự như vậy, Kurt Campbell, điều phối viên Ấn Độ – Thái Bình Dương mới được bổ nhiệm, là Trợ lý Ngoại trưởng của chính quyền Obama về các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, người đã giám sát Tranh chấp bãi cạn Scarborough năm 2012. Trong sự kiện đó, về cơ bản ông Campbell đã không làm gì để ngăn cản Trung Quốc giành lại lãnh thổ bãi cạn từ Cộng hòa Philippines, một đồng minh theo hiệp ước với Hòa Kỳ. Đây là thảm họa chính sách đối ngoại tồi tệ nhất của Hoa Kỳ ở châu Á kể từ khi Việt Nam sụp đổ năm 1975.
Có những người được bổ nhiệm khác trong chính quyền mới của Biden đã tán thành niềm tin vào chính sách “can dự”(engagement) với CHND Trung Hoa, tin rằng chúng ta có thể cải thiện hòa bình và ổn định của khu vực nếu chúng ta chỉ tiến hành nhiều cuộc họp hơn và đối thoại nhiều hơn. Tôi gọi nó là Trường học Can dự kiểu Kissinger, một chính sách bất thành văn về cam kết với CHND Trung Hoa. Ngoại trưởng Pompeo gọi đó là cam kết mù quáng, tôi thường gọi đó như là thứ can dự không bị ràng buộc và không thể vượt qua.
Sau hơn 40 năm, rõ ràng chính sách này đã thất bại hoàn toàn. Nhưng không ai dừng lại và hỏi, “Nó có hoạt động không?” Nó giống như bạn có một chiếc răng xấu và bạn đến gặp nha sĩ. Nha sĩ làm việc trên răng của bạn và anh ta nói rằng nó đã được sửa, nhưng bạn về nhà và bạn vẫn không thể ăn được. Ai đó sẽ nói rằng đây là một thành công? Chúng ta đã làm điều này trong 40 năm với Trường học Can dự kiểu Kissinger.
Do đó, rất đáng lo ngại khi thấy những người theo đuổi chính sách thất bại này giờ đã trở lại các vị trí quyền lực trong chính phủ Hoa Kỳ.
Một tài sản mà chính quyền Trump để lại
Trước khi rời Nhà Trắng, cựu Tổng thống Trump đã công bố một tài liệu mật về khuôn khổ chiến lược Ấn Độ – Thái Bình Dương, được biên soạn vào tháng 2 năm 2018. Theo ông, tại sao nó lại được công bố?
Hạm trưởng Fanell: Như đã lưu ý trước đây, có rất nhiều lo ngại rằng chính quyền Biden sẽ quay trở lại chính sách can dự với CHND Trung Hoa, một chính sách đặc trưng của chính quyền Obama. Do đó, việc giải mật và phát hành “Khung chiến lược của Hoa Kỳ cho Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương” là một sự kiện quan trọng vì nó mở rộng cuộc thảo luận đối với người dân Mỹ và phần còn lại của thế giới về chính sách can dự.
Chính quyền Trump đã vào cuộc và họ nói, “Chúng ta nhận được gì cho tất cả những gì đã tham gia?” Họ nhận ra rằng trên thực tế, Mỹ và các đồng minh của chúng ta đang thua. Ngay từ đầu của chính quyền Trump, ông đã cố gắng làm việc để đạt được thỏa thuận với CHND Trung Hoa, nhưng ông Tập sẽ không thỏa thuận với ông. Đó là khi thuế quan đối với CHND Trung Hoa được thực thi.
Chính quyền Trump nhận ra rằng bạn không thể đàm phán với một chế độ mà bản chất của nó là chống lại các quyền tự do. Họ đã thể hiện sự cống hiến của mình cho an ninh quốc gia của Mỹ ở châu Á bằng cách thay đổi chính sách quốc gia của chúng ta đối với CHND Trung Hoa và ĐCSTQ. Người Mỹ và thế giới, nhiều năm nữa sẽ nhớ đến Chính quyền Trump vì đã đóng góp to lớn cho nền an ninh quốc gia của thế giới tự do bằng cách đánh thức người dân Mỹ về sự khác biệt rất thực tế và nguy hiểm về ý thức hệ giữa chủ nghĩa cộng sản Trung Quốc và các quyền tự do.
Bản “Khung chiến lược …” lưu ý rằng Bộ An ninh Quốc gia và cơ quan tình báo quân sự của Trung Quốc đã tham gia vào cả các hoạt động gián điệp quy mô lớn của con người và gián điệp trên mạng và gián điệp kinh tế. Nó cũng kêu gọi thực hiện một chiến lược quốc phòng nhằm phủ nhận sự thống trị trên không và trên biển của CHND Trung Hoa bên trong Chuỗi đảo thứ nhất, chuỗi đảo trải dài từ Nhật Bản qua Đài Loan và Biển Đông. Đây là một ý kiến mang tính then chốt đối với người dân Nhật Bản và lợi ích an ninh quốc gia của họ, vì PLA (Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc) đã và đang tìm cách vượt qua khỏi Chuỗi đảo thứ nhất và có thể sử dụng không gian hoạt động mới này trong các cuộc tấn công không chỉ Đài Loan, quân đội Hoa Kỳ, mà cuối cùng thậm chí còn chống lại cả Nhật Bản.
Chiến lược quân sự của CHND Trung Hoa về vấn đề này được gọi là “Chống lại sự can dự”, còn Hoa Kỳ và Nhật Bản gọi là Chống tiếp cận / Chống xâm nhập Khu vực (Anti-Access/Area-Denial, viết tắt là A2 / AD), được thiết kế để PLA có thể tấn công Hoa Kỳ và các lực lượng đồng minh (bao gồm cả Nhật Bản) bên ngoài Chuỗi đảo thứ nhất. Mục đích của chiến lược A2 / AD là đánh bật Nhật Bản và Hoa Kỳ từ khu vực phía tây của Chuỗi đảo thứ nhất và tạo ra nơi trú ẩn an toàn cho PLA thực hiện các hoạt động quân sự chống lại Đài Loan.
Một trong những phương pháp chính được sử dụng để tấn công các lực lượng Hoa Kỳ và đồng minh ở xa lục địa Trung Quốc là Lực lượng Tên lửa Chiến lược (Strategic Rocket Forces – SRF) của PLA. Một trong những vũ khí chính của PLA SRF là Dong Feng 21D (Đông Phong 21), một tên lửa đạn đạo tầm trung.
PLA SRF sẽ phóng một số tên lửa chống lại Hoa Kỳ và các lực lượng Nhật Bản và do đó ngăn cản hai nước này hỗ trợ việc phòng thủ của Đài Loan.
Kể từ khoảng năm 2007 khi cộng đồng tình báo Mỹ lần đầu tiên bắt đầu hiểu về khả năng của DF-21D, trong Bộ Quốc phòng Mỹ ngày càng có ý kiến cho rằng các tàu sân bay Mỹ và các lực lượng tác chiến mặt nước khác không thể hoạt động an toàn trong Chuỗi đảo thứ nhất. Từ khoảng năm 2007 đến năm 2017, đã có một cuộc tranh luận lớn trong Lầu Năm Góc và PACOM / PACFLT về các mối nguy hiểm từ chiến lược “chống tiếp cận” của CHND Trung Hoa (gọi tắt là Chiến lược Chống Tiếp cận và Từ chối Trên không của Mỹ và Nhật Bản) và mối đe dọa DF-21D, và bây giờ là tên lửa đạn đạo DF-26 đối với lính hải quân trên hàng không mẫu hạm của Mỹ và Nhật Bản. Vì vậy, khi Khung chiến lược cho Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương được công bố, nó đã đặc biệt lưu ý đến chỉ đạo của Tổng thống Trump đối với các lực lượng quân sự Mỹ hoạt động trong Chuỗi đảo thứ nhất. Đây là một tiết lộ lớn.
Bằng cách tập trung vào chiến đấu và giành chiến thắng trong Chuỗi Đảo thứ nhất, Hoa Kỳ và Nhật Bản có thể tiếp tục gây áp lực lên PLA ngay khi họ rời cảng và sân bay. Hơn nữa, nếu Hoa Kỳ hoặc Nhật Bản đã quyết định rằng quá khó để bảo vệ phần bên trong của Chuỗi đảo thứ nhất, thì điều đó sẽ cho phép Trung Quốc cũng có khả năng chiếm phần còn lại của Quần đảo Nansei và do đó đe dọa toàn bộ an ninh của Nhật Bản, bao gồm cả lực lượng Mỹ đóng quân tại các căn cứ này.
Khung chiến lược cho Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương đã chứng minh chính quyền Trump đang làm nhiều việc, hơn là chỉ đưa ra những tuyên bố khoa trương như khẩu hiệu nhãn dán bội thu – “Tái cân bằng cho Thái Bình Dương” của chính quyền Obama.
Việc phát hành “Khung chiến lược” đặt ra một gánh nặng bằng chứng đối với chính quyền Biden, để chứng minh thông qua các hành động của họ rằng họ sẽ không khuất phục trước Bắc Kinh.
Nếu Hoa Kỳ và Nhật Bản từ bỏ việc bảo vệ Chuỗi đảo thứ nhất, Trung Quốc có thể dễ dàng chiếm Quần đảo Nansei. An ninh quốc gia của Nhật Bản và các căn cứ quân sự của Mỹ bao gồm cả Okinawa sẽ gặp nguy hiểm.
Nó cũng tạo cơ hội cho Tokyo bắt chính quyền Biden phải có trách nhiệm giải trình. Chính quyền Suga sẽ sớm biết liệu chính quyền Biden có quan điểm cứng rắn với Bắc Kinh hay đang lùi bước.
Lời chỉ trích số một đối với chính quyền Trump trong chính sách đối ngoại là “[Trump] chỉ quan tâm đến nước Mỹ trước tiên”, nhưng không phải vậy. Tuy nhiên, việc giải mật tài liệu chính sách Khung chiến lược cho thấy chính quyền Trump đang làm việc ở hậu trường, cùng các chính phủ khác ở châu Á, đặc biệt là Nhật Bản.
Sau khi cắt giảm ngân sách quốc phòng, liệu chúng ta có nói lời tạm biệt với các hàng không mẫu hạm hay không?
Sẽ có những đợt cắt giảm ngân sách quốc phòng Hoa Kỳ của chính quyền Biden. Ông nghĩ điều gì sẽ xảy ra với Hệ thống phòng thủ của nước này?,
Hạm trưởng Fanell: Ngay cả trong chính quyền Trump, khi tổng thống rất lớn tiếng về việc xây dựng Hải quân của chúng ta, vẫn đã có những lực lượng mạnh mẽ ở Mỹ chống lại chính sách đó và họ vẫn tiếp tục cho đến ngày nay.
Bây giờ, trong chính quyền Biden, bạn đã nhận được những lời kêu gọi từ những người bên trong Đảng Dân chủ nói rằng tiền nên được lấy từ Bộ Quốc phòng để chi tiêu cho bất cứ thứ gì khác ngoài quân sự. Ngay cả lần đệ trình ngân sách đầu tiên của Biden cũng yếu với mức tăng ít ỏi 2% cho Bộ Quốc phòng.
Bạn cũng có thể mong đợi sẽ có một sự thúc đẩy để loại bỏ hàng không mẫu hạm. Có một cuộc thảo luận đang diễn ra ở Lầu Năm Góc và ở Washington DC khẳng định thời kỳ của các tàu sân bay đã kết thúc.
Điều đó cho thấy, có một số thông tin mới liên quan đến các loại vũ khí năng lượng và laser mới đang được phát triển để đánh bại tên lửa đạn đạo DF-21 và DF-26. Nếu công nghệ này thực sự hoạt động, nó có thể hồi sinh tuổi thọ của tàu sân bay.
Vài tuần trước, Lloyd Austin, tân Bộ trưởng Quốc phòng, đã thành lập một lực lượng đặc nhiệm về Trung Quốc bên trong Lầu Năm Góc, và họ giao ông Ely Ratner phụ trách. Lực lượng đặc nhiệm phải đưa ra một báo cáo trong vài tháng tới, về các giải pháp thực tế để đối phó với mối đe dọa từ Trung Quốc. Tôi vẫn lo ngại chính quyền Biden sẽ chuyển hướng về việc tăng cường áp dụng quân sự với PLA. Một dấu hiệu sớm cho thấy sự thay đổi như vậy sẽ là khả năng Hải quân PLA được mời trở lại tham gia Cuộc tập trận Vành đai Thái Bình Dương, RIMPAC.
Với việc CHND Trung Hoa đang đe dọa các nước láng giềng ở Biển Đông, Đài Loan và quần đảo Senkaku, có vẻ như Bắc Kinh sẽ tiếp tục con đường gây hấn này trừ khi Hoa Kỳ cho thấy một quyết tâm chắc chắn rằng Mỹ và phần còn lại của thế giới sẽ không chấp nhận hành vi tồi tệ này từ Bắc Kinh.
Vào cuối tháng 2, chính quyền Biden đã tấn công các mục tiêu ở Syria. Chính quyền biện minh cho hành động của họ bằng cách nói, “Chúng tôi cần gửi một tín hiệu.” Nếu việc gửi một tín hiệu đến Syria là quan trọng như vậy, thì việc gửi một tín hiệu cho Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ ra sao? Tôi lo lắng về việc chỉ có lời nói mà không có hành động.
Thiết lập sự hiện diện quân sự xung quanh Myanmar
Myanmar có thể trở thành viên đá thử vàng đối với chính quyền Biden, nhưng cho đến nay, biện pháp đối phó duy nhất của Hoa Kỳ dường như chỉ là các biện pháp trừng phạt.
Hạm trưởng Fanell: Về Myanmar, CHND Trung Hoa đang thử thách chính quyền Biden, và tôi không tin rằng các biện pháp trừng phạt là đủ.
Có một loạt các hành động khác có thể được thực hiện để đáp lại các hành động của Bắc Kinh ở châu Á, không chỉ ở Myanmar.
Ví dụ, có nhiều biện pháp trừng phạt kinh tế hơn có thể được ban hành đối với CHND Trung Hoa. Chính quyền Biden có thể tiến hành một nỗ lực ngoại giao tích cực hơn với các quốc gia cùng chí hướng trong khu vực để gây áp lực với Bắc Kinh trên trường quốc tế. Ngoài ra, Hoa Kỳ có thể liên hệ với Bộ tứ để di chuyển lực lượng đến khu vực, thiết lập sự hiện diện của Hải quân và Không quân, đồng thời đảm bảo Bắc Kinh hiểu rằng thế giới sẽ không ngồi yên và cho phép Bắc Kinh tiếp quản Myanmar.
Dựa trên những thất bại của chính quyền Obama trong việc duy trì mối quan hệ chặt chẽ với hai đồng minh hiệp ước là Thái Lan và Philippines, thì lo lắng của tôi là các quan chức thời nay tương tự với thời đó cũng có thể làm điều tương tự với Myanmar.
Nhật Bản phải thay đổi tư duy của mình
Nhật Bản có những yêu cầu nghiêm ngặt đối với việc thực hiện quyền tự vệ tập thể, rất khác so với các nước NATO. Ông có nghĩ rằng Bộ tứ (Quad) có thể hoạt động như một phiên bản châu Á của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO)?
Hạm trưởng Fanell: Cảm giác của tôi là Quad không nhất thiết phải trở thành NATO cho châu Á hay Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Ý tưởng rằng NATO bằng cách nào đó sẽ được nhân rộng bởi bốn quốc gia này là suy nghĩ cũ trong tâm trí tôi. Chúng ta phải đưa ra một cấu trúc mới, một cách suy nghĩ mới cho phép mỗi quốc gia trong số bốn quốc gia này tham gia tối đa vào bên trong các tiêu chuẩn của mỗi quốc gia của họ.
Nhưng tôi cũng sẽ nói rằng điều đó cũng có nghĩa là Nhật Bản sẽ phải thay đổi một chút. Họ không thể cứ tiếp tục với suy nghĩ là, “Chúng ta chỉ có thể tự vệ, và chúng ta không thể can dự với các quốc gia khác.” Nếu Nhật Bản tiếp tục với tư duy đó, họ sẽ gặp rắc rối nghiêm trọng.
Chúng ta lo ngại về mối quan hệ của Trung Quốc với Nga.
Hạm trưởng Fanell: Chính quyền Trump thực sự hiểu mối liên hệ giữa Nga và Trung Quốc, mối đe dọa của hai quốc gia đang hợp tác cùng nhau.
Hôm trước, có một bài báo trên tờ PLA Daily, trong đó Bộ Quốc phòng Trung Quốc tuyên bố, “quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Trung-Nga là một ví dụ về quan hệ quốc tế.”
Trung Quốc nói rằng họ phải hợp tác với Nga vì họ đang đối mặt với mối đe dọa từ NATO. “Vương quốc Anh và Pháp sẽ gửi hàng không mẫu hạm đến Biển Đông” họ nói. Thật nực cười. NATO không phải là mối đe dọa quân sự đối với Trung Quốc, nhưng họ lấy đó làm cái cớ để biện minh cho việc trở nên thân thiết hơn với Nga.
Chính quyền Biden tuyên bố Nga là kẻ thù lớn hơn Trung Quốc.
Hạm trưởng Fanell: Đảng Dân chủ đã lật lại quan điểm của mình đối với Nga trong suốt cuộc đời của tôi.
Khi Reagan là tổng thống, ông là nhà vô địch chống lại Liên Xô. Ông gọi nó là đế chế ma quỷ. Khi ông thực hiện những bài phát biểu đó, chính Đảng Dân chủ đã chỉ trích ông. Đảng Dân chủ, những người có thiện cảm với Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh, đã đột ngột chuyển hướng dưới thời chính quyền Trump, và tự cho mình là những nhà vô dịch vĩ đại trong cuộc đấu tranh giành tự do chống lại Nga. Thật là đạo đức giả và mỉa mai, rằng Đảng Dân chủ bằng cách nào đó sẽ tự cho mình là vị cứu tinh và người bảo vệ chống lại ảnh hưởng của Nga sau 30 năm thân thiện với Liên Xô. Đảng Dân chủ không có bất kỳ thẩm quyền đạo đức nào cả, theo quan điểm của tôi.
Chính quyền Trump rất cứng rắn với Nga. Họ đã làm những điều mà chưa có chính quyền nào làm trước đây, là cho vận hành một lực lượng không quân trên hàng không mẫu hạm (carrier air wing) tại biển Baltic và gửi Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ đến Na Uy và tham gia một cuộc tập trận chung với Phần Lan. Những biện pháp này chưa từng được thực hiện trước đây. Họ cũng tăng cường sự hiện diện quân sự và Hệ thống Chiến đấu Aegis ở Ba Lan và Romania. Họ đã gửi tàu sân bay Truman đi qua Vòng Bắc Cực lần đầu tiên sau hơn 30 năm. Mỹ dưới thời chính quyền Trump đã có những hành động cứng rắn đối với Nga, nhưng rất nhiều trong số đó chưa bao giờ được báo chí Mỹ đưa tin.
Giờ đây, chúng ta đang chứng kiến lực lượng quân sự to lớn của Nga tại Donbass và đe dọa Ukraine, giống như thời chính quyền Obama. Thế giới, đặc biệt là Bắc Kinh, đang theo dõi xem liệu chính quyền Biden có có nhiều lời lẽ hơn với Nga khi bảo vệ Ukraine hay không. Nếu chính quyền Biden không đứng vững trước Nga ở Ukraine, thì điều đó có thể dẫn đến các hành động của CHND Trung Hoa chống lại Đài Loan … và Nhật Bản.
