Niềm tin rằng Covid thoát khỏi phòng thí nghiệm Trung Quốc không còn bị bác bỏ như trước đây, khi coi đó là một hành động xúi giục kích động của Trump
FINANCIAL TIMES by Demetri Sevastopulo – 5 HOURS AGO
Ba Sàm lược dịch
Khi tổng thống Mỹ Joe Biden, tuần trước, đã ra lệnh cho tình báo Mỹ tăng cường nỗ lực xác định nguồn gốc của Covid-19, ông đã đưa ra giả thuyết rằng virus có thể đã bị rò rỉ từ Viện Virology Vũ Hán.
Biden nói rằng tình báo Hoa Kỳ đã “kết hợp lại xung quanh hai kịch bản” – rằng virus đã xuất hiện một cách tự nhiên hoặc là kết quả của một tai nạn trong phòng thí nghiệm.
Đây là lần đầu tiên tổng thống nên ra sự tin cậy về khả năng virus đã bị rò rỉ từ một phòng thí nghiệm – một khái niệm được nhiều người coi là thuyết âm mưu khi Donald Trump lần đầu tiên đưa ra tuyên bố.
Các quan chức hiện tại và cựu quan chức cho biết, có một số lý do tại sao chính quyền Biden sẵn sàng công khai tán thành một lý thuyết mà đảng Dân chủ đã từng chỉ trích.
Một yếu tố quan trọng là các nhà phê bình đã cởi mở hơn với lý thuyết rò rỉ trong phòng thí nghiệm khi Trump, người bị coi là muốn phỉ báng Trung Quốc để giảm bớt trách nhiệm cho việc xử lý đại dịch của ông, nay đã mãn nhiệm.
Họ cũng nói rằng Biden đang phản ứng với những gì tình báo đã tìm thấy. Hiện ông đang phải chịu áp lực chính trị để tìm ra câu trả lời.
“Chính quyền Biden hiện đã nghiên cứu hàng núi bằng chứng đáng lo ngại mà chúng tôi đã phải đối mặt trong vài tháng cuối cùng của chính quyền Trump,” David Asher, người dẫn đầu một cuộc điều tra của bộ ngoại giao về nguồn gốc của Covid cho biết. “Nó đáng ngạc nhiên. Và như họ đã lưu ý, cần phải đánh giá nhiều hơn nữa.“
Vài ngày trước khi Biden tuyên thệ nhậm chức, bộ ngoại giao đã phát hành một tài liệu thông tin về viện nghiên cứu ở Vũ Hán, trong đó nói rằng một số nhà nghiên cứu đã bị bệnh, với các triệu chứng giống Covid, trước khi trường hợp đầu tiên được biết đến công khai. Nó cũng cho thấy viện này đã từng làm việc bí mật với quân đội Trung Quốc.
Các nhà phê bình đã không xem xét tuyên bố này một cách nghiêm túc, vì cho rằng Ngoại trưởng Mike Pompeo có xu hướng chính trị hóa hoạt động tình báo. Mọi người cũng tập trung vào hậu quả của cuộc bạo loạn ngày 6 tháng Giêng và lễ nhậm chức tổng thống.
“Chúng tôi cho rằng tài liệu thông tin đó sẽ không tạo được sức hút dư luận ngay lập tức. Chúng tôi muốn đưa thông tin vào hồ sơ để mọi người có thể xem xét những sự thật này khi những căng thẳng và xúc động đã giảm xuống,” David Feith, một cựu quan chức bộ bang có liên quan đến việc tiết lộ.
Vào tháng 3 vừa qua, Asher đã nói công khai rằng một số nhân viên Vũ Hán bị ốm đến mức phải nhập viện. Thông tin đó cùng một câu chuyện gần đây của Wall Street Journal cũng cho biết vụ ba nhân viên phải nhập viện, đã giúp tập trung sự chú ý vào lý thuyết rò rỉ trong phòng thí nghiệm.
Nhưng một nhân vật quen thuộc với cuộc tranh luận nói rằng yếu tố thúc đẩy tình hình là sự thay đổi quan điểm giữa các nhà khoa học, những người đã tỏ ra cảnh giác về những hành động giúp đỡ Trump trước cuộc bầu cử, hoặc sợ sẽ gây tức giận các nhà khoa học có ảnh hưởng – những người đã bác bỏ lý thuyết đó. Ông nói rằng điều này đã giúp các đảng viên Dân chủ sẵn sàng xem xét lý thuyết đó hơn.
“Điều quan trọng nhất đã xảy ra là các nhà virus học lỗi lạc đã lên tiếng,” ông nói.
Trong một lá thư gửi cho tạp chí Khoa học, một nhóm 18 nhà khoa học nổi tiếng tuyên bố rằng cả hai lý thuyết đều “khả thi” và cần được xem xét “nghiêm túc” cho đến khi có đủ dữ liệu. Họ cho biết cuộc điều tra gần đây mà Tổ chức Y tế Thế giới tiến hành với Trung Quốc đã không đưa ra cân nhắc cân bằng cho cả hai kịch bản.
“Ngay cả những người trong chúng tôi làm việc về vấn đề này trong chính phủ, cũng không nhận thức rõ được quan điểm khoa học đứng về phía chúng tôi như thế nào, vì các nhà khoa học thường không lên tiếng, nhưng đã có một số người phá vỡ im lặng trong vài tháng qua,” Feith nói tới các diễn biến bao gồm cả bức thư và cuộc điều tra của WHO.
Anthony Fauci, người đứng đầu Viện Quốc gia về Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm, cũng có vẻ thay đổi lập trường của mình. Năm ngoái, ông cho biết khoa học “chỉ ra rõ ràng” rằng virus này xuất hiện một cách tự nhiên, nhưng gần đây ông nói rằng ông “không bị thuyết phục” và ông ủng hộ một cuộc điều tra.
Trong khi Biden chỉ phác thảo quan điểm của cộng đồng tình báo trong tuyên bố rất bất thường của mình, thì việc ông sẵn sàng công khai các kết luận dự kiến của họ cũng khiến lý thuyết rò rỉ trong phòng thí nghiệm được chú ý nhiều hơn.
Mathew Burrows, một cựu quan chức tình báo cấp cao, nói rằng ông không thể nhớ được rằng từng có một tổng thống đã tuyên bố như vậy, vì họ từ trước đến nay không muốn bị xem là cố gắng đưa ra kết luận.
“Rõ ràng là có những đảng viên Cộng hòa đang cố gắng chỉ trích bất cứ điều gì có vẻ là phản ứng yếu ớt đối với Trung Quốc, vì vậy tôi nghĩ Biden muốn chứng tỏ rằng ông ấy sẽ không né tránh vì thiếu tự tin trong việc buộc tội họ [Trung Quốc] nếu có sự thống nhất trong cộng đồng tình báo rằng thực tế vi rút đã ra khỏi phòng thí nghiệm Vũ Hán,” Burrows nói.
Mike Gallagher, một nghị sĩ Đảng Cộng hòa, người đã đưa ra dự luật giải mật tất cả thông tin tình báo liên quan đến cuộc điều tra, cũng nói rằng Biden dường như đang phản ứng với áp lực chính trị, đặc biệt là sau khi các thành viên trong nhóm của ông kêu gọi Trung Quốc cho phép một cuộc điều tra minh bạch – một điều rất ít các chuyên gia tin rằng Bắc Kinh sẽ cho phép.
“Biden đang cảm thấy áp lực,” Gallagher nói. “Họ cảm thấy hơi hụt hẫng. . . nhưng đó là một động thái tốt.“
Một người quen thuộc với tình hình cho biết Hội đồng Tình báo Quốc gia, cơ quan đối chiếu thông tin từ toàn bộ cộng đồng tình báo, đã đưa ra hai báo cáo vào năm ngoái, đánh giá của tình báo Mỹ về nguồn gốc của Covid. Giám đốc tình báo quốc gia đã từ chối bình luận về thông tin này.
Những nỗ lực đó, cùng với lần “loại bỏ” thông tin tình báo thứ ba trong năm nay, dẫn đến kết cục tuần trước, Biden nói rằng 2 trong số 18 nhánh của cộng đồng tình báo nghiêng về kịch bản nguồn gốc tự nhiên, trong khi một phần ba nghiêng về lý thuyết có vụ rò rỉ phòng thí nghiệm.
Biden cho biết ba nhánh chỉ có “độ tin cậy thấp hoặc trung bình” vào kết luận của họ trong khi các chi nhánh khác không có đủ bằng chứng. Điều đó làm dấy lên lo ngại rằng 90 ngày là không đủ để các quan chức tình báo đạt được bất kỳ quyết tâm vững chắc nào.
“Cả cộng đồng còn rất xa mới đạt được bất cứ điều gì mà chúng tôi có thể gọi là một kết luận chắc chắn nửa chừng,” Paul Pillar, một cựu quan chức CIA cấp cao cho biết. “Thực tế là nhiều cơ quan liên quan đã không đạt được sự đồng thuận, ngay cả khi nhận định ‘độ tin cậy thấp’, nó cho bạn biết rằng họ còn rất lâu nữa mới có thể kết luận được.”
