THE SPECTATOR by Cindy Yu – 12 August 2021
Ba Sàm lược dịch
Hơi cay và đạn cao su đã ngăn cản những người biểu tình tuần hành đến Tòa nhà Chính phủ ở Bangkok. Họ đang tìm kiếm Thủ tướng Prayut Chan-ocha, người mà họ đổ lỗi cho tình cảnh đại dịch Covid ở Thái Lan.
Khi các trường hợp nhiễm Covid tiếp tục gia tăng ở Thái Lan, những người phản đối đưa ra ba yêu cầu: Prayut từ chức, thêm tài trợ cho cho việc đối phó với Covid và yêu cầu ngừng sử dụng vaccine Sinovac do Trung Quốc sản xuất.
Trở lại thời điểm khi Sinovac được vận chuyển đường không, lần đầu tiên hạ cánh xuống đất nước này vào tháng Hai, lô hàng đã được chào đón bởi Prayut, người tuyên bố đây là “một ngày lịch sử“.
Nhưng sáu tháng sau, hàng trăm nhân viên y tế vẫn bị nhiễm coronavirus mặc dù đã được tiêm hai mũi Sinovac. Một bản ghi nhớ của chính phủ Thái Lan cũng bị rò rỉ, trong đó một chuyên gia cảnh báo chính phủ không nên giới thiệu các mũi tiêm nhắc lại Pfizer vì như thế nó sẽ làm suy yếu niềm tin vào vaccine Sinovac. Đối mặt với sự hoài nghi rộng rãi về Sinovac, chính phủ Thái Lan đã tỏ ra mềm lòng và giờ, thay vào đó, họ đang khuyến khích bất cứ ai đã tiêm Sinovac nay tiêm bổ sung AstraZeneca.
Tương tự, ở Indonesia, vaccine Moderna cũng được cung cấp như một liều tăng cường cho các nhân viên y tế đã tiêm Sinovax, khi hàng nghìn người trong số họ đã bị nhiễm coronavirus. Trên các mạng xã hội của Indonesia, có cả các thuyết âm mưu về hành động tấn công của Trung Quốc và về vaccine đều là chuyện bình thường.
Trong khi đó, ở Peru, uy tín của vaccine Sinopharm, là thứ cũng được sản xuất nhiều ở Trung Quốc, đã bị hoen ố nghiêm trọng bởi cái mà người dân địa phương gọi nó là “Vacunagate” (cách chơi chữ, Tây Ban Nha, là “nơi tiêm chủng” nhưng lại vừa là “bê bối tiêm chủng” – nhái theo vụ “Watergate”- ND). Gần 500 chính trị gia cấp cao (và vợ, anh chị em và con cái của họ) đã bí mật tiêm vaccine vào tháng 10 năm 2020, vài tháng trước khi nó được triển khai cho các nhân viên y tế.
Sau khi vụ bê bối nổ ra, bộ trưởng y tế và bộ trưởng ngoại giao đã từ chức, và Tổng thống khi đó, người cũng tham gia kế hoạch, bày tỏ ‘sự ngạc nhiên lớn’, nói rằng vaccine mà ông tiêm nằm trong chương trình thử nghiệm lâm sàng (song trên thực tế, theo đơn vị triển khai tiêm, không phải vậy). Quả thực là bất ngờ.
Tại Việt Nam, Tòa đại sứ Trung Quốc đã vận động chính phủ cung cấp vaccine Sinopharm cho công dân Trung Quốc sinh sống tại Việt Nam. Việc tài trợ vaccine hào phóng của Trung Quốc dường như có điều kiện rằng liều thuốc trước tiên sẽ đến tay công dân Trung Quốc, một lời hứa mà Hà Nội đã cố gắng phớt lờ. Dưới áp lực từ Trung Quốc, chính phủ Việt Nam đã quay 180 độ – một động thái hạ mình đặc biệt nghiêm trọng trong mắt giới trẻ Việt Nam, những người có xu hướng thân thiện hơn đối với Mỹ.
Tại Philippines, Tổng thống Duterte đã phải xin lỗi vì đã tiêm vaccine bằng mũi tiêm Sinopharm chưa được phê duyệt (mà ông đã phát trực tiếp trên Facebook). Nước này có ý định sử dụng Sinovac, với 1,5 triệu liều trong số đó vừa được đưa đến nước này, nhưng tòa đại sứ Trung Quốc cũng đã quyên góp 1.000 mũi tiêm Sinopharm. Ông Duterte có thể nắm bắt được thực tế rằng Sinopharm có hiệu quả hơn, nhưng với lý do rằng loại vaccine này vẫn chưa được chấp thuận ở Philippines, nên nó bốc mùi hôi thối với lời giải thích “chúng tôi có quy tắc của mình, họ có quy tắc của họ”.
Trong một bài phát biểu trên truyền hình, Duterte nói “Đừng theo chân tôi. Điều đó rất nguy hiểm vì (loại vaccine đó) chưa được nghiên cứu, nó có thể không tốt cho cơ thể ‘ và đã yêu cầu tòa đại sứ Trung Quốc thu hồi số vaccine quyên góp của họ.
Những sự cố riêng biệt này đang diễn ra trên khắp thế giới cho thấy rằng chính sách ngoại giao vaccine của Bắc Kinh, từng là sự ghen tị của thế giới, đã gặp phải hai vấn đề cơ bản.
Thứ nhất, với hai mũi tiêm của Trung Quốc chỉ đơn giản là không đủ đảm bảo khi nói đến hiệu quả, đặc biệt là đối với biến thể Delta. Người ta ước tính rằng khả năng bảo vệ do vaccine Trung Quốc cung cấp đối với chủng mới có thể thấp hơn tới 20% so với coronavirus ban đầu, giảm so với con số hiệu quả vốn đã thấp là 51% đối với Sinovac và 79% đối với Sinopharm.
Các quốc gia như Chile, Bahrain, Mông Cổ và Seychelles đang phát hiện ra rằng sau khi sử dụng vaccine Trung Quốc, họ cần mức độ bao phủ vaccine cao hơn nhiều để ngăn chặn các ca nhiễm trùng mới. Đó là một vấn đề mà chính Trung Quốc sẽ sớm phải đối mặt – với biến thể Delta hiện có ở 17 tỉnh của Trung Quốc. Tuy nhiên, nhiều quốc gia không có sự lựa chọn nào khác. Cho đến khi G7 bắt đầu tung ra một tỷ loại vaccine mà họ đã hứa cung cấp cho phần còn lại của thế giới, thì vaccine của Trung Quốc sẽ vẫn tiếp tục thống trị. Như một học giả Indonesia gần đây đã nói, ‘Sinovac là sự lựa chọn duy nhất‘.
Thứ hai, vấn đề còn lại này thì gai góc hơn. Bắc Kinh hiện nhận thấy rằng các đối tác tốt nhất của họ thuộc loại hay chớp lấy cơ hội chụp ảnh với lãnh đạo, người nổi tiếng (photo op) – những nhà lãnh đạo mạnh mẽ trên khắp thế giới, những người đã chấp nhận vaccine của Trung Quốc và có những cử chỉ cầu khẩn và lời nói biết ơn đã tô điểm cho các báo cáo của Tân Hoa xã ở Trung Quốc – thì trên thực tế không phải đã mang lại một niềm sung sướng như vậy cho họ.
Hãy xem các cuộc biểu tình hiện tại của Thái Lan, đã bùng phát từ cuộc biểu tình của sinh viên năm 2020 và được thúc đẩy bởi những bất bình chính trị hiện có. Trong tình cảnh này, Sinovac nhận thấy mình bị coi như cùng hội cùng thuyền với một chính phủ đang bị vây hãm.
Tại Peru, vị Tổng thống tự tiện cho phép mình tiêm Sinopharm trước khi nó được phê chuẩn để tiêm cho phần còn lại trong dân chúng đã bị luận tội ngay sau đó, với các cáo buộc tham nhũng riêng biệt.
Ở nhiều nước khác nhau, vaccine Trung Quốc có liên quan đến các chính thể yếu kém hoặc đàn áp dân, những nhà nước thường bị nhìn nhận là đã ép buộc chính những người dân hoài nghi họ phải sử dụng vaccine Trung Quốc.
Cuối cùng, thì chính sách ngoại giao vaccine của Trung Quốc vẫn thành công. Trong số 350 triệu liều đã xuất khẩu đến hơn 80 quốc gia, một số ít khách hàng khó tính hoặc không hài lòng không phải là vấn đề lớn.
Và sẽ không giống như những gì mà Bắc Kinh phàn nàn về việc liên kết với các chính phủ nhếch nhác hoặc các tổng thống bị luận tội. Các quốc gia khác vẫn ca ngợi vaccine Trung Quốc (như Serbia đã tự biến mình thành một thứ gì đó của một nhà hảo tâm địa phương, cung cấp vaccine Trung Quốc cho các nước láng giềng còn thiếu thốn của mình).
Và cho đến khi phương Tây sẵn sàng cung cấp các loại vaccine cao cấp của mình, Trung Quốc sẽ thấy rằng đó là thị trường của người bán, ngay cả khi quốc gia này không thể tự cho mình là nhà vô địch công nghệ mà họ muốn trở thành vào năm 2021.
Nhưng hiện tại, khi chiếm được trái tim và khối óc của những người bình thường trên khắp thế giới (không phải là Dutertes hay Prayuts), Bắc Kinh nhận thấy rằng ngoại giao vaccine chỉ khó hơn là giao hảo với một vài nhân vật chuyên thích chụp ảnh với giới lãnh đạo, người nổi tiếng mà thôi.
Liên quan:
- 1894. Rúng động bê bối hối lộ để phê duyệt vaccine của Sinovac
- 2279. Việt Nam bắt đầu tiêm vắc xin Covid-19, không tiêm vắc xin do Trung Quốc sản xuất
- 2296. Vaccine COVID-19 do Trung Quốc sản xuất khiến quốc tế lo ngại
- 2552. Việt Nam phê duyệt vaccine của Trung Quốc, nhưng liệu người dân có chịu tiêm không?
- 2583. Cách Việt Nam đánh mất lợi thế trước đại dịch
- 2627. Tại sao người VN phản ứng trái ngược trước vắc-xin TQ và phương Tây?
- 2665. Việt Nam: Tranh cãi về tiêm vaccine Trung Quốc
- 2668. Bệnh viện Thống Nhất tiêm cho nhân viên Vạn Thịnh Phát vaccine Trung Quốc hay Anh quốc, liệu có đang lừa dối công luận không?
- 2697. Đài RFA: “Người dân TPHCM bỏ về khi nghe tiêm vắc-xin của Trung Quốc”. Báo Tuổi trẻ: Huyện Hóc Môn xin thêm vắc xin Vero Cell, quận 7 người dân đăng ký cao
